.
  Mái đình xưa
 
13/11/2014
 


          Anh ph xế v rm rm vào hông xe, ming hét tóe khói: Tp, tp..! Chiếc xe rướn thêm mt đi ri dng hn. Hành khách ngã chúi ti trước, bt nga ra sau. Tiếng cười r lên, h bo nhau:”Ti ri, xung đi!”
          Ch cho hành khách xung hết, tôi mi vói ly túi xách, thong th đng lên. Chân tôi va chm đt, chiếc xe lao vt đi. Bây gi, ch còn li mình tôi đng chơ vơ gia ph huyn. Tôi bi hi chưa mun di chân. Đã my mươi năm xa cách, cnh cũ thay đi đến ngc nhiên. My căn nhà lá lp xp đã biến mt. Thay vào đó san sát nhng ngôi nhà tường đng xếp hàng thành hình ch U. Ca ngõ hướng vào ch. Nng chiu lp lóa trên nhng tm sáo k sc trng xanh. Phía dưới, hàng hóa bày la lit. Dù ch đã tan, chng có người mua sm, ch các quy hàng vn ngi chm chm trên ghế xếp, nhong nhóng nhìn ra.
          Hi đó, ch nh, thưa người. Hàng hóa cũng chng được bao nhiêu. Ch nhóm khong mt gi là tan. Tiếng là ch huyn nhưng đy ch là nơi trao đi hàng hóa ca vài chc h sng ri rác quanh. T m sáng, t các ngõ ngách chng cht, h đ ra ch. k bán, người mua. Loáng cái, hết vèo. Lúc ny, ch trông ging mt bãi đt trng vương vi rác. Tr nh thường t tp chơi ô quan, trn tìm…Ni tr, chquán bánh bèo ca bà ba là đc bit nht. Bà ba c bán hoài, bán mãi cho ti khi nào hết bánh mi dn. Có hôm đến xế trưa. Tôi không sao quên được nhng tm bánh bèo trng phau, deo do như nhng cái đĩa tí hon đng đy đu xanh nghin nhuyn. rưới mt lp nước ct da đc sánh, béo ngy, ăn vào ngon không th tưởng. Ai thích v mn thì c bo, bà ba xúc thêm cho mt mung nhân tôm, chan ít nước mm ti t. Bây gi, mt quán cà phê mc lên đó. Bàn ghế đu bng nha, bày cht ních gian trước. Dăm ba người ngi há hc mm nhìn lên màn nh nh ca mt cái ti vi màu. H đang xem phim kiếm hip Hng Kông. Tiếng vũ khí chm nhau long xong. Tiếng cát chy, đá bay m ào. Tiếng thét rùng rn ca din viên…Tt c trn ln vào nhau, làm cho mt góc ch chiu trn nhn nho.
          Qua khi ph ch là cánh đng bát ngát. Men theo đường đt quanh co, khúc khuu, tôi đến đu làng. Tôi ng ngàng nhìn nhà ca mc lên chi chít, Không như ngày xưa, nhà n cách nhà kia mt mnh vườn, vuông sân hay mt con lch nh. Ban đêm, nhng ngn đèn du leo lét n hin, chp chn như nhng đm la ma.
          Vt còn tn ti vi thi gian là cây đa và tm bia đình làng. Nhưng năm tháng đã ph mt lp bi cn ci lên cây đa c th. Nó già rũ như mt ngôi nhà c lp lá xanh mông mc. Tm bia đá đng gn đó xám xt, trơ tri. Nhng hàng ch đã phai màu. Lp rêu xanh rì bám dy đc quanh khung như mt đường vin va được tô màu. Gia sân đình mt dãy lp hc đng chn ngang. Cái đình làng biến đi đâu mt? Cht trông thy mt người đàn ông tóc hoa râm, đang ngi bc thm trước mt lp lc, tôi lin ti gn:
          – Ông anh này, cái đình đâu ri?
          Ông ta nhìn t đu xung chân, ri t chân lên đu, cui cùng dng li cái túi xách ca tôi. Ông ta gt gù:
          – À, đâu mi lên đây h?
          – D, thành ph H Chí Minh.
          – , “Sài Gòn” đó ch gì! Hèn gì không biết cái đình b kt đàng sau dãy lp hc.
          Nghe ging nói chc hn phi là dân rc ri đây, tôi mng r hi ti:
          – a, sao kì vy anh? Tôi nh hi đó đâu có dãy lp hc ny. Hết ch xây trường ri sao mà…?
          Anh ta quơ tay mt vòng, v tc ti:
          – , nghĩ cũng kì thit.. Nhưng đn y va mi gii phóng. Cha nào cha ny s tàng lan, tùm lum, tm by tm b. Cho là cái đình ny th quan li thi xưa. Phong kiến quá xá, đâu được! Mà dp cái đình thì s ông thn b c, vn tay. Lp s dân chúng chi. Bàn bc my ngày, trưởng làng tìm ra mt cách là giu cái đình, tc là cái phong kiến ra đng sau dãy lp hc. Vy đó, xúm li đóng góp, xây lin mt dãy phòng án ng cái đình.  Mái đình cũng b che khut luôn.
          – Tri đt! Ri làm sao vô cúng đình?
          – Đi vòng.
          Anh ta ch mt li đi nh bên hông lp hc. Thy anh ci m, tôi hi:
          – Điu ny, nếu mi gánh ti thì din đâu ?
          – Thì din đây. Sân khu dng trước ca my lp hc nè. Dân làng ai ti trước ngi trong vòng rào. Ai chm chân thì đng ngoài l ngó vô.
          – Ông thn trong kia, hát hò ngoài ny thì còn nghĩa lý gì na!
          Liếc tôi mt cái rõ dài, anh nói:
          – Sao không nghĩa lý cha ni. Cúng thì có xôi, chè, hoa, qu, gà, vt. Còn hát hò ch yếu đ phc v bà con làng xóm. Còn như ông thn, nếu ng mun xem hát thì đi vòng ra đây ch khó khăn gì. a, b anh có bà con gì vi ông thn đình làng này sao mà trách móc đ th vy anh bn?
          Ngi xung cnh anh, tôi hưởn đãi nói:
          – Tôi là người làng ny. Đi bit x by lâu mi quay v. Nhà tôi ven sông, ch khúc quanh vào vườn bưởi đó.
          V đánh bp vào vai tôi, anh kêu lên:
          – Té ra là con bác ba Thi, là…Hai Minh, Minh đn cò. Nh tôi không? Hai S nè!
          Tôi cht nh ti người thanh niên khi xưa. Anh hay ci trn, mc đc có cái qun xà ln. Hai S quê tn Cà Mau, nơi tin rng, bc b. Thế mà hai v chng anh chèo chng v đây lp nghip. H sng trôi ni trên sông. C bìm bp kêu nước ln, chiếc ghe tr v. Nước ròng li tháo lui theo triu nước. Người v quy gánh hàng tp nhp như tiêu, ti, hành, t, đường đu, ht vt…lên ch huyn bán. Tan ch, v thi cơm trên bến. Ăn xong, v chng chui vào trong cái mui ghe, đánh mt gic đến xế. Nhng hôm bán ế, h phi neo ghe li. Đêm, người chng mò ra sân đình, tp vào quán ht tóc, nhp bn vi nhng người đàn ca tài t đ nghe đàn hát đến khuya. Thu đó, đây ai cũng phc ngón đn cò ca tôi. Mi ln tôi se dây, tiếng đàn như mt bàn tay m nhân ve vut cõi lòng người nghe, h cm thy bun da diết như đm chìm trong ni khc khoi, nh tiếc xa xăm.
          Tôi còn nh, ngày đó tht là khng khiếp. Gic m trn càn quét ln. Mt tp lính p vào làng bn phá. Gia lúc đang hp ch, mi người kinh hoàng b chy tán lon. V Hai S bng mang d cha gn ngày sinh, lt bt quá, chy không kp, b trúng đn chết ti ch, nm vt ngang quang gánh. Đa nh trong bng vn còn chòi đp. Trong lúc mi người luýnh quýnh tìm cách cu đa nh, đem nó ra khi bng m thì pháo đch bng dp ì đùng. ti tp. li mt phen chy bán sng bán chết. Chng tiếng súng im, tôi chy v nhà, bàng hoàng trước cnh nhà tan, ca nát. M và em gái tôi cũng b trúng đn pháo, chết t bao gi. Đó là mt ngày thê thm nht ca làng tôi. Nhà nào cũng có người chết. Tiếng khóc than dy tri. Tôi không biết nh vào sc lc nào mà tôi đã lo xong m m cho m và em gái, Tôi ch nh rng sau đó tôi b st my ngày lin. Nh láng ging giúp đ, lo thang thuc tôi khe li. Ri vì bun không chu được, tôi khóa ca, gi nhà ca, vườn tược nh  người anh h  trông chng ri tìm ra vùng gii phóng xung phong vào đi văn công. Chúng tôi phc v nhng đơn v trc tiếp kháng chiến. B đi đánh ti đâu, chúng tôi theo ti đó. Chúng tôi dùng li ca tiếng nhc tiếp sc cho b đi ta đánh gic. Tôi hc s dng mt s nhc c khác như đàn tranh, đàn bu…
          Hòa bình, tôi được mi gia nhp đoàn biu din nhc c dân tc và được tham gia nhiu đt giao lưu văn hóa vi nước ngoài. Chúng tôi được người ngoi quc hoan nghênh nhit lit. Mi đây, tôi được phong tng nghưu tú.
          Hôm nay, tr li làng xưa, trước thc trng đau lòng ny, lòng tôi như b ai cào xé.  Tôi dò ý người bn cũ:
          – Anh có mun đình ra đình, trường ra trường không?
          – Mun ch sao không. Chính quyn có bàn bc s xây trường ch khác ri cho trùng tu đình làng nhưng hin gi chưa có đt, tin cũng chưa đ. Không biết đến bao gi mi xong !
          Tôi cht nh rung vườn nhà mình thênh thang. V con tôi người thành ph, không biết cày cy nên tôi phi nh người anh bà con đng ra cho láng ging thuê đt làm rung hay trng ry. Lâu lâu, anh y mang tin lên cho chúng tôi. Tôi cht nghĩ ti sao mình không hiến bt hai công đt cho chính quyn xây trường hc. Làm vy tuy huê li có gim chút ít nhưng cái li cho bà con thì nhiu. Đt rng s xây được trường ln. Các cháu ca tôi đi hc cũng gn mà cái đình cũng ra…cái đình. Nơi mà tui thơ tôi có biết bao k nim khó quên. Tôi lin nói ý nghĩ y cho anh Hai S nghe, anh v vai tôi cười ha h.:”Tt quá! Tt quá! Đúng là khó trăm ln dân liu cũng xong. Tôi kết anh ri nghe anh Hai Minh!”
          Tôi đng lên, mm cười:
          – Bây gi, tôi phi v nhà anh h. Ti nay, anh có rnh ghé chơi! À mà anh hin gi ra sao? Vn trên ghe hay lên b sng ri?
          Hai S cười hà hà:
          – Lên bri! nh đt ông già v. Ông Chín Thi đó anh. Cách vuông nhà anh cái xo đó.
          – Ôi tri! Hng l anh cưới nh La sao tri. Nh đó lém lm!
          Hai S cười ha h:
          – Vô tay tôi hết lém ri. Bây gi ti ngày nu cơm, gi hai thng nhóc cũng rã hơi. Phen ny mà anh cho đt ct trường, hai thng con tui được hc gn nhà, mà trường mi na ch. Cám ơn anh trước nhe. Tui kết anh thit ri!
          Tôi mm cười, lòng bng vui sao là vui!
          Tôi r vào con đường nh dc b sông. Nng đã tt lâu ri. Nước đang lên, sóng nhp nhô. Xa xa, thp thoáng nhng cánh chim màu nâu, c đ như cha la. Ôi! Thương làm sao loài chim gi nước v. Tôi xiết cht cái túi xách có cây đàn cò trong đó. Tôi mơ tưởng đến ngày mai. Cnh khu vườn nhà tôi mc lên ngôi trường mi.
 NGUYN TH
 

 
  Số lượt người đọc kể từ 1 July 2013: 630113 visitors (2115651 hits) on this page!  
 
This website was created for free with Own-Free-Website.com. Would you also like to have your own website?
Sign up for free