6/11/2014
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
(Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Dân tộc nào cũng có văn hóa tưởng nhớ đến người đã chết. Văn hóa biến đổi theo vùng địa lý, quốc gia hay trong vài sắc tộc ở quốc gia đó, tôn giáo và tập tục, dĩ nhiên cũng biến đỗi theo thời gian.
Ở vài tỉnh thuộc miền Trung và miền Nam Mễ-Tây-Cơ (Mexico) người bản địa gốc dân Da Đỏ (Indian) có lễ hội “Ngày Người Chết” (Day of the Dead - Día de Muertos) chào đón linh hồn người chết trở về dương thế trong hai ngày 1 và 2 tháng 11, thời điểm lạnh lẻo mùa đông theo lịch bản xứ. Người bản địa gốc dân Da Đỏ tin rằng đêm 31/10, cổng Thiên Đàng mở cho các các linh hồn trẻ con về chốn dương gian thăm anh chị em cha mẹ ông bà trong 24 giờ, rồi ngày 2/11 linh hồn người lớn về dương trần thăm con cháu, và dự tiệc cúng do người sống hiến dâng. Vì là ngày lễ nên mọi người đều được nghĩ lễ.
Trước nhất là mọi người đến nghĩa địa chăm sóc sơn quét lại mồ mã người thân, rồi về nhà lập bàn thờ và tổ chức cúng người chết. Cuối cùng là hội múa nhảy ngoài đường giã trang làm ma quỹ.
Ở nghĩa địa, sau khi làm sạch sẽ, sơn quét, trang hoàng lộng lẫy với hoa vạn thọ vàng và hoa mồng gà đỏ, trước mộ các trẻ thơ còn trang hoàng đầy bông hoa, trái cây và một tượng tiên nữ cùng hàng trăm đèn nến nhỏ thắp sáng suốt đêm 31/10 để chào đón các linh hồn trẻ thơ khi cổng thiên đường mở cho về trần thế trong 24 giờ.
Quang cảnh nghĩa địa (trái), một mộ trẻ thơ (phải) trong đêm 30/10
Trong làng, mỗi gia đình lập bàn thờ trang hoàng với đèn cầy, rỗ đầy hoa vạn thọ vàng và hoa mồng gà đỏ, trái cây, đậu phộng, bánh mì. Trên bàn thờ còn nhiều thức ăn, uống, nước ngọt, nước ca cao nóng, nước uống, v.v. Trong ngày 1/11 là ngày cúng linh hồn trẻ con, nên trên bàn thờ còn có đồ chơi và kẹo dành cho con nít. Ngày 2/11 là ngày cúng người lớn nên ngoài thức ăn uống còn thuốc hút, rượu nặng mescal chưng cất từ cây agave, một số bộ xương hàng mã làm bằng đường, sọ người bằng đường. Đây là một lễ cúng rất quan trọng trong đời sống của dân Da Đỏ ở Mexico, nên rất tốn kém, có gia đình phải dành 2 tháng lợi tức để tổ chức ngày lễ hội Día de Muertos ( Ngày Người Chết). Dân chúng tin tưởng là linh hồn người chết về sum họp cùng gia đình người còn sống trong thời gian này, linh hồn ông bà sẽ sung sướng chung vui với con cháu và sẽ phù hộ con cháu.
Chiều ngày 2/11 là ngày lễ hội chính. Mọi người ra nghĩa trang, vui chơi, đánh bài, nghe ban nhạc của làng tế lễ. Ngoài đường phố, dân chúng diễn hành, trang phục ma quái, mặt mày sơn phấn thành ma quỷ v.v.
Lễ hội “Ngày Người Chết” xuất hiện từ 3000 năm nay trong văn hóa của người Da Đỏ ở Mexico, và hiện nay lan tràn ở Hoa Kỳ nơi nào có đông người Mễ sinh sống.
Mời xem hai youtube sau đây để biết thêm về Lễ Hội Ngày Người Chết.
Cước Chú: Để con chuột vào youtube, bấm vào Ctrl trên bàn phiếm, thấy bàn tay xuất hiện, bấm con chuột.
Reading, đầu tháng 11/2014
Nguyễn Thị Kim-Thu
