ĂN ĐÁM CƯỚI THEO TỤC LỆ A-PHÚ-HÃN

Chuyên Gia Phạm Thanh Khâm

Đi Trong Giờ Giới Nghiêm

Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ra chỉ thị cho di tản tất cả gia đình của nhân viên Tòa Đại Sứ Mỹ tại do sự leo thang tấn công của nhóm khủng bố Taliban từ đầu tháng 5, 2005. Như nhiều bài viết trong thời gian này, tôi đều có nhắc nhở cảnh nhóm chuyên gia của chúng tôi bị "cấm túc". Đời sống trong khung cảnh bị "cấm túc" cũng tìm thấy vài chuyện vui. Trước hết anh Hasmat, một trong ba thông dịch viên cho nhóm chúng tôi, mang một số thiệp cưới vào sở, trao tận tay từng người một phong bì màu hồng mời tham dự đám cưới của bạn. Anh cho biết nhà hàng được canh gát khá kỹ. Chúng tôi đi hai xe nối đuôi nhau đến nhà hàng đúng giờ 5:00 chiều ngày 18/6/2005 như ghi trong giấy mời. Xin mời các bạn đi ăn đám cưới của người A-Phú-Hãn với loạt hình sau đây minh họa lễ cưới của bạn trẻ 24 tuổi Hasmat.

Thông dịch viên Hasmat và tôi -
Ảnh chụp ngày 16/6/2005

Chiếc Áo Burqa Và Phụ Nữ

Nữ Bác Sĩ Masooda Jalal tân Bộ trưởng Bộ Phát Triển Phụ Nữ (Ministry of Women’s Affairs) đang mở đầu con đường phát triển rất dài để phụ nữ xứ này theo kịp đà phát triển phụ nữ của các các nước Hồi giáo nói riêng và phụ nữ thế giới nói chung. Nhóm chúng tôi đã có chuyên gia tham dự trong việc tổ chức Bộ mới này. Chiếc áo che mặt Burqa là một đề tài văn hóa và tôn giáo được các giới sinh viên trẻ bàn luận. Viễn ảnh thay đổi cách phục sức của phụ nữ (theo ý kiến một bạn trẻ A-Phú-Hãn phát biểu nhân ngày đám cưới của anh Hashmat) phải mất nhiều thế hệ nữa.

Trang phục đi phố của đa số phụ nữ
A-Phú-Hãn - Ảnh chụp ngày 16/6/2005

Trễ

Báo Việt ngữ ở Mỹ thường dí dõm so sánh việc đi ăn đám cưới của người mình qua câu nói " Người Việt đi trễ nguời Mễ ăn khoai tây”, nhưng người Việt đi ăn tiệc cưới vẫn còn thua xa người A-Phú-Hãn về vụ đến trễ. Bốn giờ sau khi được người chú của anh Hasmat chào đón mời nhóm chúng tôi vào bàn tiệc, thức ăn mới được mang ra. Không có rượu hoặc beer. Từ 5 chiều đến 9 giờ tối, khoảng 600 khách mời lần lượt tới. Có ba hoạt cảnh diễn ra đồng bộ tại đám cưới của anh Hasmat. Khách mời đàn ông đi ngõ tay trái vào phòng ăn chứa 300 thực khách (hoạt cảnh 1), khách mời đàn bà đi ngõ tay mặt có sức chứa tương đương (hoạt cảnh 3). Hai phòng ăn ngăn chận bằng cửa gỗ xếp, không nhìn thấy những gì từ phòng ăn nam qua phòng ăn nữ hay ngược lại. Phòng riêng biệt thứ ba dành cho Ông Mullah ở đền Hồi Giáo đến ký giấy hôn thú (hoạt cảnh 2).

Giấy mời ghi 5 giờ, phòng tịệc cưới lúc 8 giờ còn nhiều bàn trống chờ thực khách đến trễ -
Ảnh chụp ngày 18/6/2005.

Hoạt cảnh 1

Ban nhạc được thuê trình diễn từ 5 giờ chiều đến 7 giờ. Ngưng 20 phút để những khách đang hiện diện đi ra ngoài làm lễ đọc kinh Quran. Ban nhạc trở lại lúc 7:20 trình diễn đến 9 giờ. Ngưng để ăn 20 phút. Từ 9:20, ban nhạc tiếp tục đến 11 giờ đêm. Thực khách thực sự chỉ có 20 phút nghe được lời đối thoại của mình rõ ràng. Thứ trưởng Asad Kakhi Farhad của Bộ Tài Chánh (người đã sắp xếp anh Hashmat làm việc với nhóm chúng tôi) không chịu nổi âm thanh từ các loa đặt trong phòng ăn từ giã nhóm chúng tôi về trước. Shall we dance? Đồng nghiệp Dick Miller vừa đi vừa rũ tôi lên sàn nhảy tham gia với khách bản xứ mở màng buổì tối khiêu vũ (chỉ toàn đàn ông).

Hình trái: Thứ Trưởng Asad Kakhi Farhad của Bộ Tài Chánh A-Phú-Hãn và tôi - ảnh chụp ngày 18/6/2005;
Hình phải: Đồng nghiệp Dick Miller và tôi - ảnh chụp ngày 18/6/2005

Hoạt Cảnh 2

Người chú của anh Hasmat mời nhóm chúng tôi đến phòng của Ông Mullah để chứng kiến lễ ký giấy hôn thú cho anh Hashmat. Trong 20 phút ngắn ngủi tại phòng này, nhiều nghi thức mới lạ đối với tôi và các đồng nghiệp được quan sát. Trong phòng này không thấy bóng dáng một người đàn bà nào.

Nghi thức 1: Tiền hồi môn tối thiểu là 600 afghanis (12 đô-la) đặt trên bàn trước mặt Ông Mullah sau cuộc mặc cả (bargain) ngắn về tiền hồi môn giữa đại diện nhà trai và nhà gái. Nhà trai đề nghị món tiền hồi môn khá lớn, nhà gái trả lời không nhận. Ông Mullah áp dụng luật Hồi giáo với số tiền tối thiểu này, tuy nhiên trong giấy hôn thú có ghi nếu vì lý do bỏ bê hoặc ly dị sau này, tiền bồi thường tối thiểu anh Hasmat phải trả cho vợ ly dị là 600,000 afghanis (12,000 đô-la). Nếu đêm tân hôn anh khám phá vợ anh không là trinh nữ, anh mang vợ trả về nhà vợ, không tốn phí một đồng bồi thường.

Nhà Trai Nhà Gái

Nghi thức 2: Ba nhân chứng khai với Ông Mullah là đã tiếp xúc với người nữ đồng ý nhận anh Hasmat làm chồng.

Nghi thức 3: Anh Hashmat ngồi giữa, hai người phụ ở hai bên cạnh đặt tay trên đầu anh trong lúc Ông Mullah hỏi anh đồng ý lấy người nữ được ba nhân chứng vừa khai với ông làm vợ không. Sau khi anh nói đồng ý, một ít bông rải lên đầu anh. Ông Mullah và các nhân chứng lần lượt ký vào tờ hôn thú cho anh. Một số kẹo ngọt được phân phát cho những người hiện diện trong phòng.

Hình trái: Hai người đặt tay trên đầu tân lang khi ông Mullah sẵn sàng ký giấy hôn thú - ảnh chụp ngày 18/6/2005;
Hình phải: Mullah ký giấy hôn thú - ảnh chụp ngày 18/6/2005

Nghi thức 4: Một giáo sĩ khác đọc kinh cầu nguyện cùng với mọi người hiện diện trong phòng, khoảng 30 người đại diện nhà trai và nhà gái. Buổi lễ ký giấy hôn thú chấm dứt, chúng tôi trở lại phòng ăn nam. Ba nhân chứng, Ông Mullah và gia đình hai họ (đàn ông) ở lại phòng ăn uống.

Hình trái: Phát kẹo ngọt - ảnh chụp ngày 18/6/2005.
Hình phải: (Từ trái qua phải): Thông dịch viên Mir Zarifuddin Jalal, tôi, đồng nghiệp John Jedryk - ảnh chụp ngày 18/6/2005;

Nghi thức 5: Anh Hasmat xuất hiện một mình (không có vợ) được anh trai và nguời chú xuất hiện đi từng bàn ăn nam chào khách (tục lệ chào bàn không nhận quà cáp hay phong bì tiền mặt).

Ngoại lệ: Nhóm chúng tôi trao tận tay tân lang một phong bì vài trăm đô-la làm quà cho anh. Ông Mullah và đại diện hai họ cho phép chúng tôi chụp hình tân lang (không có tân giai nhân).

Hoạt Cảnh 3

Nhóm nam chuyên gia không hề thấy bóng dáng cô dâu và nữ thực khách . Nhưng trong nhóm chúng tôi có nữ chuyên gia Bernadette Gonzales được hướng dẫn từ đầu đi vào phòng ăn nữ. Theo đồng nghiệp kể lại, cô dâu rất xinh đẹp, còn bẽn lẽn. Nữ đồng nghiệp của chúng tôi đã hôn chúc mừng cô dâu. Tất cả các bà không muốn được chụp ảnh vì mỗi khi nữ đồng nghiệp tính đưa cao máy ảnh, họ vội che mặt bằng khăn choàng (shawl). Họ ăn uống giống như bên phần ăn nam. Dù chỉ nghe nhạc (ban nhạc trình diễn bên kia bức tường gỗ) họ cùng nhau lên sàn khiêu vũ dịu dàng giữa khách nữ với nhau.

Khoảng 9:30, nhóm chúng tôi ra về sau khi gọi cell phone báo cho nữ đồng nghiệp Bernadette rời phòng ăn nữ để cùng ra xe với nhóm nam chuyên gia chúng tôi.

Canh Gác Trong Giờ Giới Nghiêm

Vừa về đến nhà vãng lai, chúng tôi có thêm vài nụ cười. Sự thể như sau. Kế cận nhà vãng lai là cơ sở của một cơ quan Phi chính phủ (Non-Governmental Organization, NGO) nhận được thơ cảnh cáo đặt bom. Tiếp theo việc bắt cóc nữ nhân viên CARE ngày 16-5-2005, văn phòng NGO này đã cho tăng cường thêm lính gác. Người tài xế cho chúng tôi biết 4 lính gác trước cổng bị mất chiếc mền của họ trong đêm gác hôm qua.

Tác giả và tài xế Asif - ảnh chụp ngày 18/6/2005

Người tài xế trẻ Asif dí dõm đề nghị: -nhân viên NGO nên thay phiên canh chừng các lính gác mỗi đêm! Vừa đủ 21 tuổi, Asif của chúng tôi là sinh viên năm thứ nhì Đại học ngành điện tử. Bạn trẻ muốn đi làm một năm dành dụm thêm tiền học tiếp. Nhờ có người bác sống tỵ nạn ở Thuỵ sĩ gởi cho mượn tiền mua chiếc xe van , bạn trẻ ký giao kèo cung cấp dịch vụ di chuyển cho nhóm chúng tôi. Bạn cho một bạn trẻ khác, Hamid, ký khế ước phụ (sub contract) với bạn để chúng tôi lúc nào cũng có hai xe. Mỗi tháng bạn thu được 900 đô-la trong dịch vụ này. Nói Anh Ngữ lưu loát, Asif chiều nào cũng chỉ muốn đánh pingpong với tôi. Trò chơi này trở thành tin tức mỗi sáng của nhóm chúng tôi. Nếu trận đấu chiều hôm trước bạn thua tôi, bạn trẻ háo hức chờ chiều hôm sau phục hận. Tổng kết đến giờ này bạn thua nhiều hơn thắng. Đồng nghiệp của tôi đều thăm hỏi bạn trẻ mỗi sáng về giấc ngủ trong đêm trước và "chiến thuật" giao đấu vào cuối ngày của bạn ra sao.!

Ngày Hôm Sau

Các đồng nghiệp trẻ của Hasmat cho biết anh rất hạnh phúc cưới được ý trung nhân. Sau đêm tân hôn, anh không còn bận tâm đọc lại các điều khoản do Ông Mullah ký trong tờ hôn thú. Mọi người chúc mừng: Aroosi Shoma Mubarak Hasmat (Happy Wedding to Hasmat).

Phạm Thanh Khâm
Viết tại ngày thứ sáu 20/06/2005