Sau 2 năm kể từ  2012:

Cập nhật  hiểu biết dự trù tương lai ngành dầu khí  Việt Nam đến năm 2020

G S  Tôn Thất Trình

Tình trạng tổng quát ngành công nghệ dầu – khí Việt Nam

                      Chúng tôi đã bàn qua tình hình dầu lữa và dầu khí Việt Nam, rằng Việt Nam  khi nói về cuộc Cách Mạng “Fracking’ Dầu khí Đá phiến Hoa Kỳ -Bắc Mỹ.

                       Phải công nhận Việt Nam rất dẽo dai,  theo Tim Daiis của  Diễn đàn  Năng lượng ( Quốc Tế).  Nước nhà đã thóat ra khỏi nghèo đói thảm hại, sau  thống nhất chiếm Cộng Hòa Miền Nam năm 1975,  chỉ vài chục năm đã  làm ra một kỳ diệu kinh tế cho chính mình.  Nay lại phải đấu tranh  trên những vấn đề khác : tỉ như lạm phát,  chánh quyền tham nhũng,  và các khía cạnh ngân hàng, gây ra một   tăng trưởng lê thê.  Nhưng  trên bình diện  năng lượng  Việt Nam lại có nhiều tiềm năng. Trữ lượng  dầu lữa  hầu như tăng thêm mỗi năm   và nay Việt Nam đã khởi công xây dựng hạ tầng cơ sở, để khai thác  các dự trữ lớn lao này.

                    Thật thế,  trữ lượng dầu lữa  Việt Nam đã nhảy vọt  chỉ trong vài năm,  nhờ  tăng gia thám hiểm  biển ngòai khơi.  Cuối năm 2001,   trữ lượng dầu lữa chứng minh được  chỉ mới  là 2.2 tỉ  thùng dầu  - barrel of oil ( bbl ). Nhưng đến   cuối năm  2010, trữ lượng đã  lên đến 4.4 tỉ  bbl , đứng hàng thứ ba  trong vùng Á Châu - Thái Bình Dương sau Trung  Quốc và Ấn Độ, qua mặt hai hội viên cũ  OPEC là Inđô nê xia ( Nam Dương Quần đảo )  và Mã Lai Á láng giềng, theo Duyệt Xét Thống kê  Năng lượng thế giới của British Petroleum – BP, vào tháng 7 năm 2012 . Các nhà phân tích  nói  rằng  biển  Việt Nam tương đối còn ít được thám hiểm  và các trử lượng  dầu lữa quốc gia  còn có thể tiếp tục tăng gia. Beni Suryadi, một nhà phân tích cho ASEAN- Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á  cho rằng có nhiều tiên liệu   lạc quan về các trữ lượng hiện hửu, có thể tăng gia  5 lần hơn vào năm 2025, nhưng nói thêm là  muốn việc này xảy ra, Việt Nam  cần  phải đầu tư  đồ sộ .       

                    Một trong những lung túng  cho  các tham vọng dầu ngòai biển khơi của Việt Nam là Trung Quốc . Như Tim Daiis  đã báo cáo liên tục  năm 2013,   cả hai nước Việt Nam và Phi Luật Tân  có những tuyên bố chồng chất ở  vùng Biển Đông Việt Nam ( Biển Nam Hải  Tàu - South China Sea )  giàu về hydrocarbon. Cách nào  thu xếp êm đẹp  và  ảnh hưởng của khả năng Việ Nam trên cả Phi Luật Tân , lẫn Trung Quốc, để qui định vị trí và khai thác dầu lữa và khí dầu trên  vùng biển tranh chấp này, còn phải chờ xem.                        

                       GDP Việt Nam tăng   trung bình 7 %  thập niên  vừa qua , trong khi  gần 25 %  tiêu thụ năng lượng  nội địa  Việt Nam  là từ dầu lữa.  Dù  rằng GDP Việt Nam  gia giảm đôi chút  năm 2013 và  tiên liệu  là mức tăng GDP năm 2014  cũng chậm hơn , tiêu thụ  dầu lữa và khí dầu  thiên nhirên đã theo kịp rồi vựợt qúa  mức tăng trưởng kinh tế mau lẹ Việt Nam.  Yêu cầu  dầu lữa  trong nước đã  tăng gấp đôi  5 năm qua, từ 175 000  bbl/ ngày  năm 2005 đến  320 000 bbl/ngày  năm 2010.  Mức sản xuất  dầu lữa phẳng lì  là một rào cản khác cho tham vọng dầu lữa Việt Nam.   Sản xuất dầu lữa nước nhà tăng thêm mỗi năm từ 2001 đến 2006 , rồi bắt đầu giảm sút sau đó ,ngọai trừ  một tăng gia nhỏ năm 2009 và mức tăng 2.1 % năm 2011 so với năm 2010 .  Một trong những lý do gia giảm nay  là giếng dầu Bạch Hổ - White Tiger  giảm   sản xuất . Bạch hổ  chiếm khỏang 50%  sản xuất dầu lữa thô  của Việt Nam.  Đỉnh sản xuất Bạch Hổ  là 263 000 bbl/ ngày năm 2003, nhưng năm 2011 rớt xuống chỉ còn 92 999 bbl/ ngày.  Các tiến đóan  là mức sản xuất Bạch Hổ  tiếp tục giảm  đến khỏang  20 000 – 25 000 bbl/ngày năm nay 2014. Theo  Báo cáo  Q1 2013 về Dầu lữa và Khí dầu Việt Nam của Cơ quan Theo Dõi Doanh Nghiệp Quốc Tế ,  sản xuất dầu lữa nước nhà sẽ  khá vững bền  trong 5 năm tới , nhờ  các phát triễn mới bù chì các thể tích suy giảm của giếng Bạch Hổ.  Báo cáo này khẳng định là sản xuất dầu Việt Nam  sẽ đạt đỉnh 370 640 bbl/ngày  năm 2013,   rồi  trụt xuống mau lẹ  ở mức 308 550 bbl/ngày  vào năm  2021  . Tưởng cũng nên nhắc lại là năm 1973,  thời  Đệ Nhị Cộng Việt Nam đã  tìm ra dầu lữa ở Nam Côn Sơn, nhưng mãi đến năm 1986 mới khai thác được  8000 (? ) bbl/ngày dầu lữa thô,  năm 1998  245 000 bbl/ngày, năm 2004 đạt đỉnh 403 287  bbl/ngày, và năm 2012 đạt 347 063 bbl/ ngày .  

              7 bồn dầu và khí dầu chánh của Việt Nam là Sông Hồng,  Phú Khánh, Cửu Long, Nam Côn Sơn , Malay – Thổ Chu, Hòang Sa ( Paracels Islands ) và Trường Sa ( Spratleys Islands ).  Việt Nam  dự liệu là sẽ họat động khai thác các năm 2011- 2015, hai mươi ( 20 )  giếng dầu lữa và dầu khí,  hy vọng sản xuất  18- 19 triệu tấn  dầu  thô một năm  ( và 9-14 tỉ mét khối khí dầu ). Giai đọan  2016 -2025,  dự liệu  mức sản xuất dầu thô sẽ  chỉ còn  12- 16 triệu tấn một năm ( nhưng mức khí dầu sẽ tăng nhiều,  hầu đạt mức tổng cọng là 40-45 triệu tấn  tương đương dầu  lữa một năm ).  Cho đến nay  Viêt Nam chưa  khám phá  thương mãi nào ở các vùng tranh chấp với Trung Quốc  nhưng  theo Đổ  Văn Hậu , chủ tịch  PetroViêtNam thì  Việt Nam rất lạc quan là sẽ khám phá mai đây và sẽ bắt đầu  phát triễn ngay , nếu các vùng  này có dầu . Hậu cho biết là  Gazprom  có cá cuộc cọc dầu này nằm trong thềm lục địa, nghĩa là trong địa phận 200 hải lý biển, cách bờ biển nước nhà . Cách đây 9 tháng,  chánh quyền Hà Nội  đã phản kháng mảnh liệt, sau khi Sinapec – China National  Offshore  Corp. kêu gọi đấu thầu  vài lô  mới  thám hiểm dầu, kể cả  những lô nằm trong hải phận 200 hải lý  biển Việt Nam, thuộc  vùng biển kinh tế  đặc hửu  căn cứ trên Luật Biển của Liên Hiệp Quốc.  PetroVietNam khẩn khỏan  yêu cầu Trung Quốc hủy bỏ  đấu thầu  ở những vùng đã xác định là biển Việt Nam , kêu gọi các  công ty ngọai quốc đừng tham gia  và lưu ý là Oil & Natural Gas  Corp. 500312 BY 2.15%  , Gasprom OGZPY-0.15%  và Exxon Mobile Corp . XOM - 0. 29% , đang họat động theo các môn bài Việt Nam cấp nhiều năm qua ở các vùng này. Trung Quốc càng ngày càng khẳng định hơn tuyên bố chủ quyền  phần lớn Biển Đông ( Trung Quốc gọi là Nam Hải Tàu – South China Sea)  đã phải  tranh chấp với Việt Nam , Phi Luật Tân , Mã Lai Á và Brunei , biến vùng này thành vùng  “lạnh nhạt quân sự”  và Việt Nam đã  tuyên bố là “tàu  chiến trá hình Trung Quốc ‘ đã cắt đứt các dây cáp tàu Việt Nam  đang làm nghiên cứu địa chấn tìm hydrocarbons.   Vũ Công Hậu nói rằng mọi “ tri giác” là    các hảng ngọai quốc có thám hiểm  tìm hydrocarbon ở các lô – khối  ngòai khơi Biển Đông Việt Nam  đã rút lui  hay không còn đảm trách cam kết của hảng ,vì lý do  tranh chấp “ lảnh thổ” với Trung Quốc ,  thảy đều sai lầm. Hậu còn nói thêm là Exxon Mobil , Gazprom  và Talisman Energy Inc. TLMT+ 1.43 %   là những công ty  trong số hảng  đang tích cực  họat động  thám hiểm vùng ngòai khơi Biển Đông Việt Nam này .  Hậu cho biết là Gazprom có cuộc cọc 49 % ở hai lô  khí dầu ngòai khơi  mà sản xuất thương mãi sẽ khởi sự tháng 6 năm 2014.

         Viêt Nam còn đầu tư   thám hiểm và khai thác năng lượng ngọai quốc ( vì như đã nói trên,  đến năm 2016 là Việt Nam sẽ tiêu thụ nhiều dầu lữa hơn sản xuất trong nước )  tụ điểm phần lớn  ở Ng , Mỹ Châu La Tinh  và Phi Châu. Theo Hậu , một liên doanh hiểm nguy  - joint venture 50- 50,   ở ngòai khơi xứ Peru   sẽ bắt đầu sản xuất  cuối năm 2014 ,  60 000 bbl/ngày.  Ở Cuba,  PetroVietNam đang định giá lại thành quả của  các nghiên cứu địa chấn  đã làm ở một lô  ngòai khơi Cuba,  sau khi  đào hai giếng khô dầu  - dry walls ở một nhượng địa  trong đất liền, đã phải bỏ đi.   Tiến bộ  phát triễn  khai thác  trữ lượng dầu lữa nặng- heavy  oil reserves ở Venezuela rất chậm chạp và dự án không đạt được  mục tiêu dự trù là 50 000 bbl/ ngày, năm tới 2015, dù rằng dầu lữa đã chảy  ở vài giếng chỉ đạo.  Hậu còn tiết lộ là Petro Vietnam   đã chi tiêu  hơn một tỉ đô la Mỹ đầu tư ở ngọai quốc   và sẽ tiếp tục  thêm  chi tiêu này.

            Khí dầu  

             Việt Nam   có dự trữ chứng minh  hiện nay là 24.7 ngàn tỉ  bộ khối- cubic feet, cf  hay  691.6  tỉ mét khối - cubic meter,  cm khối  ( một cf = 0.028 m khối ) tăng từ 6.8  ngàn tỉ cf  năm 2011 .  Tăng gia đầu tư ngọai quốc   từ năm 2007 đã  đưa tới  thám hiểm rộng lớn hơn  , làm tăng nhiều trữ lượng khí dầu thiên nhiên Việt Nam . Nhắc lại trử lượng khí dầu VN  năm 1991 chỉ mới là 0.1 ngàn tỉ bộ khối – Tcf  giữ ở mức 6.8 Tcf từ năm 1999 đến 2011 ,  năm 2012 đạt 24 ,7 Tcf  và năm 2013 cũng là 24.7 Tcf.   Đứng hàng   thứ 29 trên thế giới.  Tháng 10 năm 2011,   Exxon Mobil tuyên bố là dầu và khí dầu  ngòai khơi Đà Nẳng , miền Trung ở lô - khối  tên là Block 119 trong hải phận Việt Nam, không bị Trung Quốc tranh chấp. Nhưng Exxon không cho biết   là khi nào sẽ  khai thác thương mãi.  Hậu nói rằng đây là   là mỏ khí dầu lớn nhất khám phá được ở bờ biển Miền Trung Việt và  các hảng dầu Hoa Kỳ chánh  vẫn còn  trong vòng định gía mỏ dầu khí này,  tuy có thể bắt đầu khai thác  tiềm năng trong 5- 7 năm tới. Việt Nam cũng đang cố gắng  hòan tất thỏa hiệp với  Chevron  Corp.  CVS + 0.10 %,   một dự án trị giá hơn 4.3 tỉ đô la Mỹ  khai thác các  trường khí dầu  ngoài khơi Việt Nam ( Biển Tây ? - xem bài về Kiên Giang , Thổ Chu , Phú Quốc …) . PetroVietNam  đã không thỏa hiệp được với Chevron,  định  xong cuối năm  2012 về giá khí dầu  dự án ngòai khơi  thuộc Block B. Tuy còn quá  sớm để định giá những cơ hội  khi dầu  diệp thạch, đá phiến – shale oil , tưởng cũng nên biết  là PetroVietNam  đã ký kết với Công ty Mitra Emergy  thám hiểm và khai thác khí dầu bồn Sông Hồng( Châu thổ Sông Hồng ? )  và một thỏa hiệp chung với  ENI  ENIMI+ 1.69% SpA  định giá tiềm năng  tổng quát  dầu và khí dầu diệp thạch  trong đất liền nước nhà.  

           Năm 2013,  Việt Nam đã sản xuất  9.2 tỉ  mét khối- cubic meter   (  321 Bcf ) , đôi chút thấp hơn sản xuất năm 2012 là 9.3 cm ( hay  332 Bcf )   khí dầu.  Việt Nam tiêu thụ  272  tỉ bộ khối ( Bcf )   khí dầu khô  năm 2011 , và đã xài hết khí dầu sản xuất trong nước này .  Việt Nam  hiện tự túc  về khí dầu thiên nhiên,  nhưng PetroViet Nam tiến đóan là nước nhà sẽ thiếu khí dầu thiên nhiên cho tiêu thụ  trong nước,  kể từ năm  2025  khi mức cầu, ước lượng khỏang  15 – 19 tỉ mét khối( 420 – 532 Bcf, vượt mức cung khỏang  14-15  tỉ mét khối (392- 420 Bcf ). Việt Nam đang cố tâm da dạng hóa các thị trường khí dầu thiên nhiên , cung cấp   những lảnh vự  công nghệ như điện , phân bón, hóa  chất , các công nghệ khác, chuyên chở công và tư  . Nước nhà  sẽ nghiên cứu   nối các  hệ thống  ống dẫn - pipeline system Đông Nam và Tây Nam   vào hệ thống Xuyên Quốc gia,  làm nền tảng cho  nối kết  hệ thống ống dẫn  Đông Nam Á .

           Việt Nam sẽ họat động an tòan và hửu hiệu  các hệ thống ống dẫn  kjhí dầu   và nhà máy chế biến khí Dinh Cố ( Bà Rịa – Vũng Tàu )  và tiếp tục thu lươợm  khí dầu từ các  giếng to-  nhỏ,  hầu đưa vào  các ống dẫn hiện có như Củu Long , Nam Côn Sơn  và PM3-CAA-Cà Mau   đủ chạy tòan thể dung lượng.  Việt Nam  sẽ hợp tác bvới   các chung sức  quốc nội và hải ngọai    dầu tư vào các khảo cứu  và ứng dụng giải pháp   những kỷ thuật thích nghi , để thu hồi  khí dầu  hiển phải đốt cháy ở các dàn giếng khoan – oil rigs, phân chia các sản phẩm cao gía  tỉ như ethane , propane-butane ( LPG ) và làm đặc - condensate, tăng thêm giá trị   tài nguyên dầu lữa và khí dầu thiên nhiên.  Thể tích  ngòai bờ biển  sẽ vào khỏang  9- 14 tỉ mét khối một năm,  thời gian 2011- 2015 .

          Nước nhà  sẽ hòan tất  xây cất   hệ thống ống dẫn khí  Phú Mỹ - TP Hồ Chí Minh  và ống dẫn khí  áp xuất thấp giai đọan 2 của  Phú Mỹ -  Mỹ Xuân – Gò Dầu ,  xây cất  các hệ thống  thu thập và  chuyên chở  nối kết với các giếng  Cá Ngừ vàng- Emerald,  Sư tử Đen/ Sư tử Vàng- Rạng Đông ở bồn Cửu Long . Nước nhà cũng  sẽ tối đa hóa   dung lượng họat động giai đọan 2  ống dẫn  Nam Côn Sơn  và các ống dẫn áp xuất thấp  để cung phụng  các yêu cầu  phát triễn các  khu công nghệ  thiết lập  dọc theo các ống dẫn.  Việt Nam  cũng sẽ họat động an tòan và hửu hiệu  ống dẫn khí  PM3- Cà Mau , gia tốc tiến triễn  xây cất   ống dẫn  Block Billion( ? ) – Ô Môn , nối nó với  ống dẫn PM3- CAA . Cũng như nghiên cứu  khả thi nối  với các ống dẫn Đông Nam và Tây Nam, đặt nền móng cho  nối kết với ống dẫn khí dầu  Xuyên Á- Trans ASEAN ( TAGP ). Việt Nam  cũng sẽ làm các dự án nhập khẩu khí dầu thiên nhiên , LNG , CNG, DME  và các sản phẩm khí dầu khác  qua các kho chứa – depots và cảng có khả năng  cập bến  các tàu 50 000 -100 000 DWT . Các kho chứa  sẽ đủ  dung lựong chứa cá nhân  là 150 0000 mét khối vào thời gian 2011- 2013,  hầu thỏa mãn nhu cầu  tăng trưởng của các nhà máy điện, các công nghệ và dân gian.  

            Các nhà máy lọc dầu và phức tạp hóa chất dầu lữa Việt Nam

    Trên phương diện ngành công nghệ  chế biến dầu lữa và khí dầu thiên nhiên , vào năm 2015,  ViệtNam sẽ hòan thành xây cất 3-5 phức tạp lọc dầu hóa chất dầu lữa –  oil refining petrochemical com plex, dung lượng tổng cọng là  26- 32 triệu tấn  và sử dụng 1-2 phức tạp lọc dầu  hóa chất dầu lữa này sản xuất  các sản phảm hóa chất dầu lữa căn bản. Đến năm 2025, Việt Nam sẽ hòan tòan nới rộng và xây cất 6-7  phức tạp lọc dầu  hóa chất dầu lữa  dung lượng tổng cọng hàng năm là 45- 60 triệu tấn, thỏa mãn khỏang 50% yêu cầu nội địa về các hóa chất dầu lữa căn bản.  Nước nhà sẽ xây dựng và họat động  các phức tạp lọc dầu : Nghi Sơn ( Thanh Hóa ) . Long Sơn ( Bà Rịa – Vũng Tàu )  . Nam Vân Phong  ( Khánh Hòa ) , Vũng Rô ( Phú Yên )   và Cần Thơ ; dự trù  xây cất  những cơ sở tiện nghi mới  hay nâng cấp  chế biến những sản phẩm cuối dòng.  Ngày 7 tháng giêng năm 2013, Việt Nam   ký kết  một thương thảo  gần 9 tỉ đô la Mỹ  với các hảng Nhật và  Kuwait  xây cất nhà  máy lọc dầu thứ 2  ở Nghi Sơn ( Thanh Hóa ), cách thủ đô Hà Nội  chừng 112 dặm Anh ( hơn 180km ). Theo các điều khỏan thương thảo ,  Kuwait  sẽ cung cấp 10 triệu tấn dầu thô  nguyên liệu  thích hợp chế biến mỗi năm.  PetroVietNam  chiếm 25.1 % cổ phần , hảng Nhật Idemitsu Kosan   và KGI – Kuwait  Petroleum  International  mỗi hảng chiếm 35.1 % . Hảng Mitsui Chemical  chiếm số 4.7 % còn lại. Theo Cơ quan Thông Tấn Kuwait, trong giai đoạn 1, nhà máy Nghi Sơn  sẽ có dung lượng chế h biến  là 200 000  thùng - bbl /ngày khi họat động và  sẽ tăng gấp đôi,  đến 400 000 bbl/ngày  khi làm xong giai đọan 2.  Đây  là nhà máy lọc dầu thứ 2 của Việt Nam và là nhà máy thứ nhất có đầu tư ngọai quốc tham gia . Nhắc lại là nhà máy lọc dầu Dung Quất ( Quảng Ngãi ) bắt đầu họat động năm 2009 ( xem chi tiết Dung Quất ở bài khảo luận về tỉnh Quảng Ngãi ) có dung lượng là 6.5 tấn  dầu thô một năm hay 130 000 bbl/ngày. Dầu thô này hòan tòan  sản xuất ở nước nhà, tuy rằng đã dự tính  thêm 15 % nguyên liệu từ Trung Đông. Cũng theo PetroVietNam, cả hai nhà máy lọc dầu chỉ mới thõa mãn   65 %  yêu cầu sản phẩm  chế biến dầu lữa và dầu khí Việt Nam. Trước năm 2013,  các hảng ngọai quốc thường e dè gia nhập  các lảnh vực dầu lữa và dầu khí Việt Nam  vì các thủ tục điều hòa  không hửu hiệu ( theo Suryadi );  cho nên  tin tức nhà máy lọc dầu thứ hai có các hảng quốc tế  Nhật  và Kuwait  trong ban quản trị  là một phát triễn tích cực ! Cũng theo Suryadi , hầu có an tòan năng lượng, Việt Nam   đã có dự tính  xây cất thêm ít nhất là 5 nhà máy lọc dầu nữa,  đưa dung lượng tổng cọng lên đến 32.5 triệu tấn . Năm 2009, chánh phủ đã  làm một Dự án Chỉ đạo - Master Plan theo chiều hướng này.  Nhưng đến năm 2013, vẫn chưa có chi tiết  về các dự án mới, cho nên  khó mà thu hút dầu  tư ngọai quốc trực tiếp – FDI.

      Năm 2015,Việt Nam sẽ họat động an tòan  nhà máy phân bón  Phú Mỹ,  đến dung lượng tối hảo  và hòan thành  xây cất nhà máy phân bón  Cà Mau.  Việt Nam cũng  sẽ  xây cất  Phức tạp Dung Quất ( Quảng Ngãi  , Long Sơn ( Bà Rịa -  Vũng Tàu ), Hòa Tâm ( Phú Yên )   và nhà máy chế tạo sợi PET ở  TP Hải Phòng. Trong  giai đọan  2016- 2025,  nước nhà  sẽ hòan tất  phức tạp Nghi Sơn  và nới rộng Dung Quất , Long Sơn và Hòa Tâm  và xây dựng thêm vài phức tạp khác  ở những vị trí ( Phan Thiết ? , Cần Thơ ? ,  Tây Ninh ? ) thuận lợi. Như đã nói trên   sản xuất dầu lữa, năm 2013 là  370 640 bbl/ ngày, sẽ giảm mau lẹ xuống chỉ còn 308 550 bbl/ ngày,  năm 2021 . Cho nên   nếu không khai thác được giếng mới hay áp dụng kỷ thuật tân tiến vét dầu ở các giếng hiện tại, Việt Nam sẽ trở thành một  quốc gia nhập khẩu thực - net importer   dầu thô vào năm tới 2015 ! 

                                               
( Irvine, Nam Ca Li , ngày 4 tháng 4 năm 2014 )