. - Nam Hàn - South Korea

16/9/2013

Thử tóm tắt bài học hiểu biết phát triễn:

Hàn Quốc (Nam Hàn- Nam Triều Tiên- Nam Cao Ly )

G S Tôn Thất Trình

Chúng tôi được biết tái thiết Nam Hàn – Nam Triều Tiên nay gọi là Hàn Quốc, vào năm 1964, thời tổng thống Phác Chung Hy vừa đảo chánh lật đổ chánh quyền Lý Thừa Vảng, đang cổ võ dân gian Nam Hàn cố quên sự cai trị tàn bạo của Nhật Bổn xâm lăng, nhận bồi thường và du nhập kỷ thuật Nhật hầu tiên tiến xứ sở, bị cuộc chiến Triều Tiên – Cao Ly tàn phá khốc liệt, các năm 1950 – 53. Miền Bắc theo Tàu( và Nga ? ) và miền Nam theo Hoa Kỳ ( và các đồng minh dưới danh nghĩa Liên Hiệp Quốc ) và sau đó phải bị chia đôi Nam Bắc dọc vĩ tuyến 38, từ Biển Nhật Bổn đến Hòang Hải ( Không phải theo sông Ya Lu – Áp Lục (? ), biên giới Trung Quốc và Đại Hàn nơi Mao Trạch Đông xua quân Tàu theo chiến thuật biển nguời đánh lui liên quân Mỹ và đồng Minh ) như Việt Nam dọc theo sông Bến Hải, sau trận Điện Biên Phủ năm 1954 theo hiệp định Giơ Neo -Genève ( Thụy Sĩ ).

Miền Nam là Nam Hàn – South Korea trên danh nghĩa chánh thức là Cộng Hòa Cao Ly- Republic of Korea hay Hàn Quốc, một cộng hòa tống thống chế - presidential republic ở Đông Á , chiếm nữa phần phía Nam bán đảo Đại Hàn hay bán đảo Triều Tiên- Korean Peninsula . Nam Hàn cũng thường được địa lý quốc tế gọi là “Lảnh thổ của Buổi sáng Thanh tịnh – Land of the Morning Calm”. Tây giáp Trung Quốc , Đông là nước Nhật và Bắc giáp Bắc Hàn – North Korea. Cả hai phần Nam Bắc còn thống nhất mãi cho đến năm 1945. Thủ đô Hán Thành – Seoul là thành phố lớn nhất Hàn Quốc và cũng là một đô thị xếp vào hàng thứ 2 thế giới .

Đại Hàn – Cao Ly – Triều Tiên là một nền văn minh xưa cỗ thế giới, thiết lập năm 2333 trước Công Nguyên - BC của tộc dân thần thọai là Dangun. Các khảo cổ cho thấy là bán đảo đã sớm có cư dân vào thời đại Hậu Kỳ - Lower Paleothic. Tiếp theo tiểu quốc Silla vào năm 668 sau Công Nguyên - AD thống nhất 3 tiểu quốc Triều Tiên, tiến triễn theo Triều Đình- Dynasty Goryeo và Joseon như thể là một quốc gia duy nhất, mãi cho đến khi Đế Quốc Đại Hàn, Cao Ly- Korean Empire chấm dứt năm 1910. Sau khi chia đôi, Nam Hàn thành lập năm 1948 và từ đó phục hồi mạnh mẽ phát triễn, từ thời kỳ Nhật Xâm Lăng -Japanese Invasion( 1910 – 1945 ) và Chiến Tranh Triều Tiên- Korean War ( 1950 – 1953), thực hiện được một nền dân chủ thành công và an định, kể từ bầu cử trực tiếp đầu tiên năm 1987.

Hầu so sánh Việt Nam và Đại Hàn, xin nhắc lại là khai quật năm 1965 ở hang Kéo Lèng cách huyện lỵ Thẩm Khuyên ( tỉnh Lạng Sơn ) 3km, đã tìm thấy nhiều xương răng hóa thạch của người Việt cỗ khôn ngoan- Homo sapiens, sống vào hậu kỳ Pleistocene cách nay chừng 2- 3 vạn năm, tương đương niên đại tộc dân thần thọai Dangun nói trên. Các nền văn hóa, văn minh tiền sử miền Bắc ( văn hóa Sơn Vi, Hòa Bình – Bắc Sơn, văn minh Sông Hồng, Phùng Nguyên- Đồng Dậu – Gò Mun - Đông Sơn diễn ra từ cuối thiên niên kỷ thứ III trước Công nguyên đến buổi đầu Công Nguyên là nhà nước đầu tiên của nước Văn Lang các vua Hùng, gần cùng thời với tộc dân thần thọai Dangun . Còn văn minh tiền sử Sa Huỳnh miền Trung và miền Đông Nam Bộ, phát triễn từ đầu thiên niên kỷ II đến 1- 2 thế kỷ trước Công Nguyên, cũng khá gần niên đại Dangun. Văn minh Ốc Éo, đi ngược lại hai văn minh nước nhà vừa kể từ cực nam lên miền Bắc, Tây Nguyên, theo các di tích Ba Thê - An Giang và di tích Trăm Phố bìa rừng U Minh, vượt Sông Hậu lên đến Đồng Tháp, Long An, đến thượng du sông Đồng Nai là thời vàng son một quốc gia thịnh vượng- Phù Nam ( Funan ) . Quốc gia biên giới chưa định rỏ này ở phần đất sông Hậu, đã vượt vịnh Bengale tới La Mã cổ kính vào từ buổi đầu Công Nguyên đến thế kỷ thứ 7. Năm 316 trước Công Nguyên, nhà Tần tiêu diệt các nước Việt miền Nam sông Dương Tử , diệt nước Thục ở Tứ Xuyên. Dòng dõi vua Thục là Thục Phán chạy xuống Văn Lang của Lạc vương, hạ được vua Lạc và thần phục các bộ lạc Tây Âu phía Nam tỉnh Quảng Tây, lập ra nước Âu Lạc, xây thành trôn ốc tại Cổ Loa. Năm 1697, văn minh Sa Huỳnh mà nhiều người cho là tiền thân của văn minh Chàm – Chiêm Thành, phải sáp nhập vào văn minh Việt Nam,khi chúa Minh Nguyễn Phúc Chu thiết lập phủ Bình Thuận. Năm 1757, tuy chúa Võ Nguyễn Phúc Khóat đã thiết lập nền cai trị trên hạ lưu Sông Cửu Long và sông Đồng Nai ( đất Thủy Chân Lạp , thật sự là đất nền văn minh Ôc Eo, phía Đông Phù Nam), nhưng mãi đến năm 1802, vua Gia Long mới thật sự thống nhất lảnh thổ, từ Nam ra Bắc, hòa điệu cả ba nền văn minh cổ, các văn hóa Sông Hồng, Sa Huỳnh và Ốc Eo. Liên lạc lâu đời nhất giữa Việt Nam và Đại Hàn có lẽ là vào cuối đời nhà Lý, lúc chiến thuyền của đô đốc- tướng Lý Long Tường lên Triều Tiên, chạy trốn để khỏi bị chính biến năm 1226, Trần Thủ Độ( 1194- 1264)xếp đặt việc Lý Chiêu Hòang nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh tiêu diệt, sáng lập nhà Trần, đọat ngôi nhà Lý. Lý Long Tường hình như sau đó có công giúp vua Đại Hàn đánh Mông Cổ ngọai xâm Triều Tiên nữa.Cũng xin nhắc lại là quân Mông Cổ đánh Việt Nam lần thứ nhất tháng giêng năm 1285, lúc Trần Thủ Độ chưa mất, còn làm Thái Sư ( Tể Tướng ) nhà Trần .

Tướng Hoa Kỳ Douglas MacArthur nói rằng ông đã nôn mữa, khi nhìn thấy tàn phá bán đảo Triều Tiên năm 1953. Cuộc chiến 3 năm này, đã giết mất khỏang 3 triệu con dân Triều Tiên, phần lớn là dân sự. 1/3 nhà cửa và 2/5 cơ xưởng- nhà máy bị phá hủy tan tành. Hàn Thành – Seoul, Bình Nhưỡng-Pyongyang( thủ đô Bắc Hàn ), mọi đô thị thị trấn khác chỉ còn hơn đống gạch vụn đôi chút. Thực phẩm khan hiếm, trẻ mồ côi đầy nhóc. Cả hai miền Nam Bắc Triều Tiên đã nhận được viện trợ dồi dào, miền Bắc từ Nga Sô và đồng minh, miền Nam từ Hoa Kỳ và đồng minh. Bắc Hàn – North Korea áp dụng chánh sách kế họach trung ương, thọat tiên thành công mau lẹ hơn. Nền kinh tế Bắc Hàn tiến triễn mau lẹ hơn Nam Hàn- South Korea, mãi cho đến thập niên 1970, nhờ vào sự kiện là phía Bắc bán đảo có nhiều cơ sở chế tạo công nghệ để khởi đầu. Tưởng cũng nên nhắc lại là chủ tịch công ty Nhật Nippon Koei trụ sở ở thành phố Nhật Osaka tên là Kubota, người đã giúp miền Nam họa kiểu ra các đập thủy điện Đa Nhim ( Tuyên Đức ), YaLi ( Gia Lai – Kontum ) các thập niên 1950- 1960, rồi các đập sông Đồng Nai thập niên 1970…, nguyên là Trưởng kỷ sư điện lực Nhật ở Bắc Hàn. Các thập niên 1950 và 1960, Nam Hàn- Hàn Quốc là một trong những nước nghèo nàn nhất thế giới. Lợi tức mỗi đầu người- per capita income ít hơn 100 đô la Mỹ , không khác hơn gì mấy các nước nghèo nàn, đói khổ vùng sa mạc Nam Sahara Phi Châu ngày nay. Cũng nhắc lại là năm 1990, lợi tức mỗi đầu người Việt Nam là 200 đô la Mỹ ( theo Văn Thái , Địa lý Kinh tế Việt Nam - 1999 ), tương đương với Hàn Quốc cuối thập niên 1960.

Kongdan Oh, một học giả Viện Brookings Institution, lớn lên tại Nam Hàn vào thập niên 1950, nhớ lại là thực phẩm đôi khi rất khan hiếm tại Nam Hàn. Bà viết năm 2010 là vào tiết xuân, sau khi thu họach vụ mùa Thu đã tiêu xài hết và trước khi có thể thu họach mùa tới, dân nghèo phải lục sóat các đồi núi kiếm các cỏ- cây ăn được, như thể ở Bắc Hàn ngày nay vậy đó. Lớp học thiếu bàn ghế và không có sưởi ấm ở một nước mệnh danh là lạnh lẻo- hàn. Đa số học sinh con trẻ tùy thuộc vào các thực phẩm tặng dữ, chẳng hạn sửa bột để ăn trưa.

Thật khó lòng tin tưởng nổi, du lịch xuyên qua Hàn Quốc – Nam Hàn ngày nay, là đang tiến vào cùng một lảnh thổ tan nát , nghèo đói ngày xưa. Chỉ trong vòng 60 năm ( “Việt Nam thống nhất” chấm dứt chiến tranh Nam Bắc, từ cuối tháng tư năm 1975 đến nay cuối tháng 8 năm 2013 , cũng đã là 38 năm rồi. Còn nếu kể từ lúc chia đôi đất nước năm 1954 thì đã gần 60 năm. Theo thống kê Cơ quan Tình báo CIA Hoa Kỳ, Nam Hàn nay là nền kinh tế đứng hàng thứ 12 thế giới với tổng lợi tức GDP trên một ngàn tỉ đô la Mỹ-1 trillion US$ ( GDP Việt Nam chừng 100 tỉ ? ) hàng năm, và lợi tức mỗi đầu người Nam Hàn nay trên 32 000 đô la Mỹ, nghĩa là 22- 23 lần hơn GDP mỗi đầu người Việt Nam !

Ngày nay, Nam Hàn là một trong 3 nền kinh tế lớn nhất Á Châu; là thành phần của G 20 quốc gia công nghệ; đứng hàng thứ 10 xếp hạng nước xuất khẩu nhiều nhất thế giới; đồng thời cũng là hội viên Liên Hiệp Quốc, WTO, OECD, APEC, EAS và ASEAN+3; được Ngân Hàng Thế giới định nghĩa là Một Quốc Gia Có Lợi Tức Cao – High Income Nation ; Cơ quan Tiền Tệ Thế giới - IMF và CIA mệnh danh là Một Nền Kinh tế Tiên tiến – Advanced Economy. Lợi tức mỗi đầu người Hàn Quốc được tiên đóan là sẽ vượt hơn Đức Quốc –Germany , Vương Quốc Anh – United Kingdom và Pháp trong vòng 16 năm tới. Ngày nay Nam Hàn có ảnh hưởng kinh tế, chánh trị và văn hóa mạnh mẽ ở Á Châu và là một quốc gia lảnh đạo trên thế giới về Khoa học và Kỷ thuật. Câu chuyện thành công của Hàn Quốc được gọi là” Kỳ Diệu trên sông Hàn – Miracle on The Han River” , một kiểu mẩu nhiệm vụ cho nhiều quốc gia đang mở mang . Còn được gọi thêm là Một Con Cọp Á Châu, Hàn Quốc có lực lượng quân sự xếp vào hàng thứ 6 thế giới và là một trong 10 ngân sách quốc phòng lớn nhất thế giới.

Hạ tầng cơ sở Hàn Quốc cũng rất tiên tiến và cận đại giúp Hàn Quốc trở thành một quốc gia dẫn đạo về kỷ thuật thông tin- information technology tỉ như điện tử – electronics, bán dẫn – semiconductors, trưng bày LCD displays , điện thọai tế bào và các đồ gá ( đồ phụ để lắp )- gadgets cao kỷ, do các tổ hợp công ty Samsung và LG dẫn đạo. Hàn Quốc cũng là quốc gia sản xuất thép – steel công ty POSCO ( đang đầu tư xây dụng nhà máy thép ở Dung Quất , Bà Rịa – Vũng Tàu ( Nhật, Úc hay Hàn Quốc?) , Thạch Khê- Hà Tĩnh?) đứng hàng thứ ba thế giới , hảng đóng tàu thủy lớn nhất thế giới số tàu đóng 8 lần hơn số tàu Hoa Kỳ đóng được và cũng là nước chế tạo ô tô xuất sắc, rẽ tiền như Hyundai và Kia. Hàn quốc cũng là quốc gia lảnh đạo ở các ngành thiết kế công nghệ , xây cất ( không rỏ các thiết kế đô thị với Hàn Quốc ở các tỉnh miền Bắc, nay đã có nơi nào hòan tất chưa ? ),máy móc , tơ sợi , hóa học dầu lữa , kỷ thuật sinh học và rôbôtics . Xuất khẩu của Hàn Quốc nay đã trên hẳn Anh Quốc , Sauđi Arabia hay Thụy Sĩ .

Trên phương diện văn hóa , nghệ thuật Hàn Quốc đã tạo ra một xáo động hấp dẫn về văn hóa pốp ( pop )- văn hóa đại chúng : đó là kiểu hát nhảy múa “ Điệu Gangnam Style” của ca sĩ Psy. Nay đến Hàn Quốc, thật rất khó định lượng động năng và sức sống mảnh liệt của văn hóa Cao Ly – Triều Tiên, tràn ngập khắp nước. Hán Thành, dân số nay trên 10 triệu người, là một trong những đại phố lớn của thế giới xây cất cư xá, khách sạn, quán bar, phòng triễn lãm nghệ thuật, kho tồn trữ hàng hóa và đặc biệt các tiệm cà phê, có phần phổ biến hơn cả ở Thành phố Seattle thủ đô cà phê Hoa Kỳ của bang Washington là những cao tầng không ngưng, trải dài hàng dặm đường. Các quận , phường thương mãi thắp sáng ánh đèn neon lòe lọet, chói mắt, làm tín hiệu cho các thú vui bên trong, từ ăn tối tinh vi và sang trọng, không thua kém những gì Thành Phố Los Angeles – Nam Ca Li cống hiến tốt nhất, chí đến karaoke và uống nhậu, rất nhiều lọai kiểu- kiểu rượu, rượu pha .

Thịnh vượng không chấm dứt ở các giới hạn thành phố. Busan là một thành phố cảng biển ở miền Nam Hàn Quốc, nơi đồn nhỏ cuối cùng của quân đội Hoa Kỳ_- “chu vi Pusan perimeter” vào những ngày đen tối năm 1950, khi Bắc Hàn tấn công xâm chiếm Nam Hàn. Nay Busan-Pusan là một thành phố lớn phồn thịnh, có nhà chọc trời gương và thép- glass and steel cùng các khách sạn bán sashimi mốt Đại Hàn , tiếp giáp các bải biển đầy nhóc người.

Sinh khí Bắc Hàn khác hẳn. Sau khi thực thi trên 60 năm qua, một kỳ công chưa bao giờ xảy ra là giảm công nghiệp hóa – de industrializing: Bắc Hàn từ tình trạng phát triễn bán đảo mạnh nhất đến một nơi hàng triệu người đã chết đói và hàng trăm nghìn người đã bị tù tội trong các goulags – ngục giam kiểu Nga Sô Viết. Lợi tức mỗi đầu người dân Bắc Hàn nằm trong số các lợi tức thấp nhất thế giới và mức nghèo khổ dân Bắc Hàn cũng nằm trong số những quốc gia nghèo khổ nhất. Vậy chớ khác biệt giữa Nam và Bắc Hàn là gì đây ? thuần túy và đơn giản chỉ là chánh trị. Gia tài văn hóa cả hai miền y hệt nhau. Khác biệt vì Bắc Hàn là nạn nhân của triều đại họ Kim - đời ông Kim Nhật Thành ( Kim Il Sung ), đời con là Kim Jong Il , nay đời cháu là Kim Jong Un, những kẻ thực thi cuối cùng thế giới của chủ nghĩa tập thể và chuyên chế( cực quyền ) Xít ta lin - Stalinist collectivism and totalitarism. Trái lại, Nam Hàn khởi sự cất cánh phát triễn kinh tế vào các thập niên 1960 và 1970, dưới thời nhà cải cách cận đại hóa độc đóan Phác Chính Hy ? – Park Chung- hee , cha của bà tổng thống Hàn Quốc hiện nay, bà Park Geun –hye .

Phác – Park là một tướng, biến thành một nhà độc tài, có thể cho các nhà cầm quyền vụng về Ai Cập ngày nay một bài học cai trị đất nước. Như “ông bạn” thiên về bạo lực – strongman Lý Quang Diệu -Lee Kuan Yew ở Singapore, và tướng ít hiền lành hơn là Augusto Pinochet ở Chi Lê –Chili, Phác đặt ra các chánh sách cho tăng trưởng kinh tế. Sau khi Phác bị ám sát chết năm 1979, Nam Hàn sa vào một tình trạng bất ổn mà thành quả lại là sự trổi dậy một nền dân chủ chấn động, để sánh ngang một nền kinh tế thịnh vượng. Theo Max Boot, một chánh ủy viên Ủy Ban Ngọai giao Hoa Kỳ, không còn có câu chuyện nào cảm hứng thế này nữa trên thế giới nữa thế kỷ vừa qua, hay một thí dụ uy lực hơn nữa về cách nào những quyết định chánh trị lại có thể tạo dạng ra được đời sống dân gian.

( Irvine , Nam Ca li – Hoa Kỳ ngày 29 tháng 8 năm 2013 )