. - Hiểu biết thêm..

29/1/2015

Hiểu biết thêm về hai quốc gia biển Đông Nam Á ngày nay, liên hệ đến Trường Sa Việt Nam:

Cách đây mới 5 năm , vào năm 2008, các nền kinh tế Đông Nam Á chỉ nhậnđược khỏang chừng phân nữa đầu tư ngoại quốc Trực tiếp vào Trung Quốc . Nhưng năm 2012, 4 năm sau , họ đã tiến gần kề , nhận 111 tỉ đô la Mỹ đầu tư , đối chiếu 121 tỉ vào Trung Quốc . Cú vượt lên hút dẫn thích thú quốc tế này, phản ảnh một nhân khẩu học hút dẫn và có lẽ hơn nữa : đó là một thành tích hiệu xuất kinh tế đáng kinh ngạc mới đây .

10 quốc gia của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á , ASEAN đại diện một thị trường tập thể của 620 triệu người , có phần lớn hơn Bắc Mỹ Châu , Châu Mỹ La Tinh,Vùng Ơ Rô – euro zone, hay Trung Đông và Bắc Phi . Đây là nơi sinh sống- gia thất cho một tụ hợp lao động đang tăng thêm , trẻ trung và to lớn . Các quốc gia ASEAN đặt ra một GDP phối hợp trên 2.2 tỉ đô la Mỹ năm 2012 , lớn hơn GDP Nga , hầu như ngang ngữa với Brasil ; và nhiều nhà kinh tế học hy vọng là con số này sẽ tăng gấp đôi năm 2020. 5 quốc gia cốt lõi ASEAN là Inđô nêxia , Mã lai Á - Malaysia , Phi Luật Tân , Singapore và Thái Lan đã tăng trưởng mau lẹ không thua kém mọi tụ hợp thành nhóm- vùng trên thếgiới, trong 5 năm qua . Hai quốc gia trong số này tỏ ra có nhiều hứa hẹn đặc biệt. Inđônêxia ( tên cũ là Nam Dương Quần Đảo ) khổng lồ tung cánh phân nữa thập niên qua,khoe khoang tăng trưởng cao , lạm phát thấp , tỉ xuất nợ nần trên GDP cực kỳ thấp , dự trữ ngọai tệ mạnh mẽ và một thị trường chứng khóan hiệu xuất chóp bu . Nhưng nay , Phi luật Tân, một quần đảo khác trong vùng ,cống hiến một đứng lên lớn nhất, đáng kinh ngạc nhất. Kinh tế Phi Luật Tân nới rộng thêm 6.6 % năm 2012 , vượt quá mọi tiên đóan đa số các nhà kinh tế học và đứng trong hàng ngũcủa những nền kinh tế tăng trưởng mau lẹnhất trên thế giới giữa đầu năm 2013 , tăng thêm đến 7.6 % . Dù rằng Bảo tố Haiyan tàn phá Phi, khi tác giả viết bài này , tỉ lệ tăng trưởng Phi Luật Tân tòan năm 2013 , hy vọng sẽ trên 6.5 %. Chỉ số thị trường chứng khóan Phi Luật Tân cho biết những con số cao kỷ lục , kể từ khi tổng thống Benigno Aquino III nhận chức năm 2010 và chấp thuận cho đầu tư trực tiếp ngọai quốc tăng thêm lên hơn gấp đôi ở thời gian này . Lạm phát ởPhi thấp , dự trữ ngọai tệ cao và nợ nần công cộng đang xuống dần. Thành quả là cả 3 cơ quan chánh yếu qui định tỉ xuất tín dụngđã nâng cấp nợ nần tối cao Phi Luật Tân lên cấp đầu tư năm 2013 : đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Phi Luật Tân có được tỉ xuất cấp này.

Tuy nhiên , hiệu xuất quá khứ không đương nhiên hình dung các viễn cảnh tương lai. Như vậy , chúng ta chờ đợi gì đây ở 2 quốc gia đảo này, những năm tới ?

Jakarta bị trói chân tay

In đô nê xia, hơn 250 triệu công dân, không chỉ là một quốc gia lớn nhất ASEAN. Đây là quốc gia rộng hàng thứ tư thế giới. Nhờ tài nguyên thiên nhiên phong phú , một thị trường nội địa to lớn và một chánh sách kinh tế vĩ mô - macro economic policy making vững chắc ,In đô nê xia đã tăng trưởng hơn 5% trung bình mỗi năm trong hơn một thập niên. Trong 5 năm dẫn tới 2011, Inđô nê xia đã tăng xuất cảng hơn gấp đôi ( từ 84 tỉ đô la đến 204 tỉ) và nhiều chuyên viên đã bắtđầu kêu gọi thêm nước này vào nhóm BRICS của những thị trường chánh đang trổi dậy .

Tuy nhiên , ngày nay hình ảnh có phần ít hồng hào hơn . Kế toán hiện tại của Inđô nê xia thâm thủng vào quí thứ tư năm 2011, cán cân thương mãi cũng theo đà thiếu hụt này vào mùa xuân năm 2012 và đồng rupiah là lọai tiền tệ hiệu xuất tệ hại nhất năm 2012 , giá trị giảm 6 %. Những khuynh hướng này gia tốc năm 2013 , khi thâm thủng kế tóan hiện hử u và các cân thương mãi In đô nêsia nghiêng thêm lên và khi đồng rupiah trụt xuống thấp hơn nữa . In đô nê xia mau lẹ không còn được ca ngợi là một siêu sao kinh tế mới, mà lại bị Morgan Stanley xem là một trong số 5 nước dễ gãy - “ fragile five”, vì mức dễ bị tổn thương tiền tệ Inđô nê xia cho dòng chảy tư bản ngoại quốc. Đồng rupiah yếu kém làm tăng phí tổn nhập cảng hàng hóa, làm trầm trọng các áp lực lạm phát và xói mòn sức mua sắm Inđô nê xia , những thừa tố đáng kể cho một nền kinh tế trong đó tăng trưởng do tiêu thụ thúc đẩy.

Vài vấn đề này có thể là do tư bản tháo lui từ các thị trường dang trổi dậy, tính trước các thay đổi dễ dàng khối lượng chánh sách của Quỉ Dự trữ Liên Bang Hoa Kỳ ( Ngân hàng Trung Ương Hoa Kỳ )- US Federal Reserve. Nhưng tiền tệ và thị trường chứng khóan còn bị đánh mạnh hơn là các xứ đồng nghiệp giữa năm 2013 ; Inđô nê xi a không phục hồi mau lẹ khi Qủi Dự trữ chấm dứt nhấn ga chân trên khích lệ , mùa thu năm ngoái. Các nhà đầu tư đã đúng lý khi các thâm thủng của Inđônê xia là triệu chứng của những mất thăng bằng cơ cấu rộng lớn ở nền kinh tế quốc gia này và họ vẫn duy trì lo ngại là Jakarta không có chiếnlược giải đáp nhiều thách đố xứ sở mình .

Trong số này là sựkiện lảnh vực xuất cảng Inđô nê xia quá tùy thuộc vào mặt hàng hửu ích , hàng hóa- commodities , một số đếm được trên bàn tay, gồm than đá , cao su , dầudừa cọ dầu- oil palm và các quặng mỏ kim lọai , chiếm hơn 50% xuất cảng quốc gia . Inđô nê xia thụ hưởng nhiều về bùng nổ hàng hóa giữa 2009 và 2011 , khi lợi tức các tài nguyên then chốt tăng lũy thừa . Thế nhưng những mặt hàng nàyđã bị hạ giá dốc tuột thẳng suốt các năm 2012 và 2013 và các giá này có lẽ vẫn còn thấp một thời gian khá lâu. Giá hạ thấp phần lớn là vì mức cầu ở Trung Quốc giảm và mức cung tăng cũng đóng một vài trò quan trọng , do các nhà khai thác mỏ nhỏ ởInđô nêxia nhân lên quá nhiều khi được các địa phương cấp bằng khai thác .

Nguồn lớn nhất cho các vấn đề này tại Inđô nê xia, tuy nhiên, là xuất cảng dầu lữa và khí dầu Inđô nêxia xẹp đi , do sản xuất giảm và tiêu thụ gia tăng ở nước nhà. Inđô nê xia là một nhà nhập cảng thực - net importer dầu lọc từ năm 2004, nhưng trong đa số các năm sau , quốc gia này vẫn là một nhà xuất cảng thực dầu l ữa thô và khí dầu thô. Năm 2013 In đô nê xia đã thấy thiếu hụt dầu lữa thô và lợi tức xuất khẩu khí dầu nội địa thặng dư cũng giảm mạnh . Gia giảm sản xuất dầu lữa thô và xuất cảng khí dầu thiên nhiên làm nổi bật các vấn đề quấy nhiễu lảnh vực năng lượng Inđônê xia , gồm luôn cả điều hòa bấp bênh ,tham nhũng và khuynh hướng nhắm về hình pháp hóa các tranh chấp thương mãi. Chủ nghĩa quốc gia tài nguyên dâng cao thêm cũng làm tê liệt một số dự án dầu lữa và khí dầu chánh, khi chánh phủvà các quyền lợi doanh nghiệp nội địa uy vũ cố tâm vắt ép các nhà thầu ngọai quốc . Với một giới trung lưu trẻ trung và gia tăng , In đô nêxia sẽ hoặc phải cải thiện không khí đầu tư hầu tăng gia sản xuất hoặc sẽ bị buộc lòng phải nhập cảng năng lượng mỗi ngày một lớn thêm.

Bản đồ nguồn xuất cảng dầu khí In đô Nê Sia

Ngành chế tạo , trong lúc đó cũng thụt lùi : xuất khẩu các vật dụng điện , sắt và thép , hóa chất , xe hơi , các bộ phận ô tô và computers thảy đều thụt lùi trong chín tháng đầu năm 2013 so với thời gian tương tự năm 2012 . Cùng lúc , Inđô nê xia bắt đầu nhập cảng thêmđáng kể mọi thứ, đặc biệt dầu lữa và khí dầu . Trợ cấp nhiên liệu ở In đô nê xia cùng là một trong số trợ cấp cao nhất thế giới, khuyến khích tiêu thụ xa xỉ . Và khi đồng rupiah yếu kém đi, phí tổn nhập cảng tăng lên.

Thiếu thốn những khả năng chế biến nội địa đầy đủ là làm ra các nhiên liệu lọc và các hóa chất dầu lữa cũng biểu hiện một vấn đề cơ cấu khác . In đô nê xia cần 1.3 thùng đầu thôđã lọc mỗi ngày , chỉ sản xuất 770 000 thùng một ngày ( nhắc lại là Việt Nam sản xuất 450 – 500 000 thùng một ngày và có thể ít hơn vài năm tới, nếu không khai thác được những mỏ dầu lữa mới ). Thất bại của Inđô nê xia hút dẫn đầu tư cần thiết nới rộng chế tạo cọng thêm giá trị ở nước nhà, làm cho quốc gia này càng thêm phụ thuộc vào nhiều lọai nhập cảng. Từ năm 2007 đế năm 2012, chẳng hạn , nhập cảng tơ sợi , vật dụng điện , sắt thép, hóa chất , xe hơi, phụ tùng ô tô , computers , phân bón hóa họ c, thực phẩm chế biến và thực phẩm gia súc tăng gia đáng kể. In đô nê xia phải học cách nào sản suất nhiều hơn ở nước nhà,để biến giới tiêu thụ mỗi ngày mỗi tăng trở thành một cơ hội kinh tế hơn là một gánh nặng như hiện nay .

In đô nê xia cần đầu tư nội địa , không phải riêng chỉ để sửa chửa các mất thăng bằng, mà còn phải tạo ra công ăn việc làm nhiều hơn và tốt hơn. Trên một nữa dân số Inđô nê xia ngày nay dưới tuổi 30 ( tam thập nhi lập như các cụ ta xưa nói ), tỉ lệ số người ở tuổi họat động sẽ tăng thêm đáng kể trong thập niên tới.

Hút dẫn các đầu tư tạo công ăn việc làm ở ngành chế tạo – manufactruring, sẽ đòi hỏi một chế độ lao động mềm dẽo hơn, cải thiện hạ tầng cơ sở, giảm bớt phí tổn chuyên chở, cải cách giáo dục và một khẳng định hơn nữa hợp pháp và chánh sách. Jakata đã khởi sự một vài yếu tố lịch trình này ,đặc thù cung cấp thêm ngân sách cho chi tiêu hạ tầng cơ sở , thiết lập những đạo luật lảnh thổ, lảnh địa, điền địa - domain laws lỗi lạc làm gia tốc các dự án ( Việt Nam còn lẽo đẻo theo xưa và phỏng theo Tàu ? ) , đem ra ánh sáng một số ca- trường hợp tham nhũng của các nhà chánh trị gia uy quyền to lớn và chức quyền cao cấp . Chánh phủ cũng đã có nhiều tiến bộ trong gia giảm mức nghèo đói tổng quát. Nhưng qua nhiều năm tựmãn, về cải cách kinh tế , do bum- boom hàng hóa và tín dụng dễ dãi gây ra , chánh phủ nay phải đối mặt một danh sách dài thòng những việc phải làm. Năm 2014 là năm bầu tổng thống và quốc hội, lảnh đạo rất khan hiếm , chủ nghĩa quốc gia- nationalism và dân túy- populism tăng thêm , và khát thèm cho cải cách , tuồng như là khá giới hạn ở các chánh đảng chánh trịI Inđô nê xia. Điều này gợi ý là một thời gian ngưng trệ và thụt lùi thêm đang xảy ra, ít nhất là mãi cho đến khi một tổ chức cai trị mới đảm nhiệm chức vụtháng 10 năm 2014.

Rạo Rực ở thủ đô Ma Ní- Manila

Phi Luật Tân cũngđã thụ hưởng vài mãnh lực như In đô nê xia. Dân sốPhi Luật Tân đứng hàng thứ

hai ở ASEAN . Ở mức 106 triệu người ( cao hơn Việt Nam đôi chút, Việt Nam chỉ mới chừng 95 triệu ). Phi Luật Tân cũng đã thụ hưởng tăng trưởng do tiêu thụ thúc đẩy và thụ hưởng tương tự nhờ yêu cầu nội địa cao. Nhờ các cải cách thiết lập tại nước này sau khủng hoảng tài chánh Á Châu các năm 1997- 98 ,Phi Luật Tân cũng như Inđônê xia, có một hệ thống ngân hàng vững chắc nắm một số lượng lớn tư bản trong tay và nợ nần không trả nổi khá thấp . Nhiều kỹ thuật gia đáng kính phục, đã điều khiển các cơ quan kinh tế chánh , và ở cả 2 quốc gia và họ cũng đã làm ra những phương cách xử lý kinh tế vĩ mô khá tráng kiện .

Cả 2 nền kinh tếnay chia sẽ rất nhiều những thách thức y hệt nhau. Cả hai đều dễ nạn rứt dưới các tai họa thiên nhiên nặng nề. Họ có tỉ xuất thấp giữa thuế khóa và GDP, làm giới hạn lợi tức chánh phủ. Cả hai đều có hạ tầng cơ sở không thích nghi , phí tổn hậu cần- logistic cao, và các chế độ lao động cứng rắn đã ngăn cản nới rộng các lảnh vực chế tạo. Xuất cảng Phi Luật Tân hầu như bị ngành điện tử chủ trì như thể là ngành hàng hóa chủ trìở Inđô nê xia. Và xuất khẩu các bộ phận điện tửvà bán dẫn , chiếm đến 50 % tổng xuất cảng Phi Luật Tân, đã trụt xuống nhiều vì yêu cầu tòan cầu gia giảm . Thành quả là những năm gần đây , Phi Luật Tân đã thâm thủng nhiều ở cán cân thương mãi.

Tuy nhiên , khác với In đô nê xia, trương mục hiện thời-current account của Phi Luật Tân đã trở nên thặng dư kể từ năm 2003 , chấm dứt một thời đại khủng hỏang kinh niên cán cân tiền tệ -balance of payment .Thật thế , trương mục hiện thời , thặng dư cao hơn tòan thể phần Á châu còn lại năm 2012 , và dựtính sẽ vẫn tiếp tục gia tăng . Thành công nhờ 2 thừa tố then chốt: đóng góp gửi về quê hương Phi Luật Tân của hơn 10 triệu dân Phi Luật Tân họat động ởngoại quốc ( so với 2- 3 triệu ? Việt Kiều) và một nới rộng bi kịch tính về lảnh vực dịch vụ ở Phi Luật Tân, nhờ tăng tưởng đồ sộ nguồn ngọai tiến trình doanh vụ -business process outsourcing .

Hình ảnh về thị trường chứng khoán phi Luật tân.

Manila, tháng 5 2013: mãi lực tăng vọt lên

Tỉ xuất sinh đẻcao và thiếu công ăn việc làm ở Phi Luật Tân từ nhiều năm qua, đã khiến hàng triệu công dân Phi Luật Tân phải xuất ngọai tìm việc . Nay có đến gần 10% dân số Phi sinh sống ở ngọai quốc ( chúng tôi còn nhớmỗi thứ bảy hay chủ nhật các thập niên 1990 – 2000 , Phi kiều khắp nước Ý tụ họp đông đảo ở công trường Ga Hỏa Xa chánh Roma… ) và số tiền Phi kiều gửi về nước mỗi năm lên đến 9% GDP , tăng gia hai con số, kể từ năm 2002. Tiên đóan dân số tuổi họat động sẽ nới rộng them; trong vòng 50 năm tới dòng dân Phi xuất ngoại sẽ tiếp tục và tiền bạc Phi kiều gửi về quê hương cũng gia tăng . Tiền gửi về sẽ giữ mực tiêu thụ tăng thêm, đặc biệt ở giới nghèo khổ, không gửi tiền ởngân hàng và tiền nguồn ngọai tệ này rất ít bị các cú sốc kinh tế nhạy cảm, ảnh hưởng tới . Trong thời khủng hỏang tài chánh Á Châu , chẳng hạn, đồng peso ( đồng tiền Phi Luật Tân ) chỉ trụt xuống 5% năm 2013, trong khi đồng rupiah trụt đến 18% ( còn đồng VN trụt bao nhiêu ? ).

Một đặc điểm phân biệt khác của kinh tếPhi Luật Tân là vai trò lớn lao của lảnh vực dịch vụ, chiếm đến 57% năm 2012.Nay Phi luật Tân là trung tâm lớn thứnhì về nguồn ngoại tiến trình doanh vụ ở thế giới chậm tiến, sau Ấn Độ . Ngành này ước lượng đã kiếm được khỏang 800 000 công ăn việc làm , thọat tiên phần lớn là các trung tâm kêu gọi cấp thấp, nhưng mỗi ngày mỗi thêm các ngành như công nghệ ,y khoa và kế tóan . Chánh phủ đáng được uy tín là đã làm dễ dàng vụ tăng trưởng này, xuyên qua các khuyến khích đầu tư và thuế khóa.

Dịch vụ chuyên chở hàng không Phi Luật Tân

Tuy vậy ,Phi Luật Tân vẫn phải phấn đấu trên một số chiến tuyến then chốt. Tăng trưởng kinh tế cao chưa chuyễn dịch thành tìm ra thêm công ăn việc làm và ít nghèo khổ hơn. Thất nghiệp vẫn cứng đầu duy trì ở mức trên 7 % , cao hơn các quốc gia ASEAN lõi cốt khác trong 6 năm qua và khiếm dụng vẫn ở gần mức 20% ở thời gian này. Hơn 1 triệu con em Phi Luật Tân bước vào lực lượng lao động mỗi năm , lảnh vực dịch vụ không đủ sức thâu nhận tất cả , đặc biệt khi mà các ngành công nghệ chế tạo và nông nghiệp lại sa thải nhiều nhân công . Thật không lấy gì làm ngạc nhiên lànghèo khổ không mấy giảm sút những năm gần đây hay GDP mỗi đầu người thấp nhất trong số 5 quốc gia ASEAN lõi cốt .

Muốn đảo ngược khuynh hướng , nước này phải cố tạo thêm công ăn việc làm cho nhân công bán hay không chuyên môn ở ngành chế tạo và ở nông nghiệp. Nhưng làm như vậy , lại cần đòi hỏi hút dẫn nhiều đầu tư ngọai quốc hơn mà hiện tại Phi Luật Tân là nước thấp nhất ở Á Châu , chỉ đạt 2 tỉ đô la Mỹnăm 2012 ( so vóI 20 tỉ đầu tư ngọai quốc ở Indô nê xia ). Đầu tư ở Phi Luật Tân đã đứng thấp vì kinh tế nước này vẫn là một nơi hạn chế nhất thế giới , có nhữngđiều khỏan hiến pháp giới hạn ngoại quốc làm chủ nhân ông các công ty Phi Luật Tân ở khỏang 40% tại một lọat rộng rải các lảnh vực, các ngành. Manila cần giải quyết vấn đề này cũng như các nút chặn điều hòa, thiếu thốn hạ tầng cơ sở và mơ hồ lẫn lộn về tất cả mọi hướng ở các chánh sách kinh tế Phi Luật Tân . Những cải cách điền địa được quốc hội thông qua thời bà mẹ tổng thống hiện nay cai trị là bà Corazon Aquino , chẳng hạn , đã không đem tới những hiệu quả dựliệu, khi các quyền hạn sở hửu bất ổn định đã giới hạn đầu tư ở lảnh vực nông nghiệp. Phi luật Tân là một trong số nước giàu kim lọai nhất trên Trái Đất . Tuy nhiên , chánh sách bấp bênh đã chận đứng đầu tư khai thác các hầm mỏ và các dự án hạ tầng cơ sở cũng đau khổ theo một số phận tương tự .

Danh sách những gì Maní phải làm, cũng dài thòng gần như Jakarta vậy đó . Nhưng trong lúc Inđô nê xia không thông qua một cải cách có ý nghĩa nào cả; trong gần 10 năm, Phi Luật Tân dưới thời bà Beningo Aquino lảnh đạo can đảm, đã tiến nhiều bước thật sự cố giải quyết vài thách thức cho mình . Trong 3 năm đầu trong số 6 năm ông cầm quyền , Aquino đã không ngừng chống tham những và thực thi những cải cách cải thiện trong sáng cùng hiệu quả ở chi tiêu chánh phủ và quản trị thuế khóa. Dù bị chốngđối mảnh liệt từ Giới Nhà Thờ Cơ đốc , ông đã thông quađược một đạo luật cột mốc về y tế sinh sản, giúp cho người nghèo xứ sở vào được kiểm sóat sinh đẻ . Ông tự do hóa ngành công nghệ hàng không bằng cách chấp thuận một cách sách “ mở toang khung trời- open skies” , giúp cho các máy bay ngoại quốc từ lâu bị cấm vào và giúp ngành du lịch Phi hiệu xuất kém cõi tiến lên. Ông cũng đã thách thức các quyền lợi doanh vụ ban phong bằng cách thông qua một thuế tội lỗi- sin tax về thuốc lá và rượu , hầu giảm bớt tiêu thụ tổng quát các sản phẩm này và cải thiện tài chánh chánh phủ ,thực thi một chương trình chuyễn ngân tiền mặt có điều kiện, để cung cấp một mạng lưới an tòan xã hội cho người nghèo và nới rộng đường vào giáo dục và săn sóc y tế. Trên khía cạnh chánh trị , ông đạt một khuôn khổ thỏa thuận một hòa bình mới với nhóm phiến lọan lớn nhất Phi Luật Tân . Vì những lý do này hay khác nữa , Aquino đang thụ hưởng một hổ trợ quần chúng chưa bao giờ có cho một tổng thống nữa đường thời hạn làm tổng thống ,như chứng tỏ rỏ rệt ở trận thắng lợi quyết định tuyển cử nữa mùa liên minh của ông tháng 5 năm 2013.

Tổng thống cũngđược đón mời tốt đẹp ở ngọai quốc. Những ghi chép đã giúp ông đạt những phiếu điểm cải thiện đáng kể trên một sốnghiên cứu tòan cầu . Trong thời gian ông nắm quyền, Phi Luật Tân đã trồi lên 26 bậc Trong Chỉ số Mức Cạnh tranh Tòan cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Phi Luật Tânđã thắng Inđônê xia về Trong sáng Quốc tế- Transparency International, có Chỉ số Nhận thức Tham nhũng -Corruption Perception Index, năm 2012 lên thêm 24 bậc ( ở chỉ số 105 ); trong khi đó Inđôn nê xia trụt xuống 18 bậc ( ở chỉ số 118 ), và Phi Luật Tân cũng đã nhảy vọt 30 nất ở Chỉ số Dễ dàng làm Doanh vụ của Ngân Hàng Thế giới năm 2014 , đảo ngược lại những năm thóai trào và một lần nữa qua mặt In đô nê xia .

Nhờ thành quả các cải thiện này , Phi Luật Tân có thể đứng vững, chống chọi lại cuộc trở lui về tình trạng hời hợt của tư bản tòan cầu và các thị trường cổphần không lãi cố định - equity markets , khi Quỉ Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ ( Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ ) chấm dứt sốlượng dễ dãi- quantitative easing vào năm 1014 như đợi chờ . Ngân hàng Trung ương Phi Luật Tân sẽ có nhiều khoan dung hơn là cácđối giá In đô nê xia, để duy trì một chánh sách mềm dẽo tiền tệ và làm nhiều biện pháp thúc đẩy tăng trưởng. Dù rằng Phi Luật Tân không thể tiếp tục phồn thịnh –booming theo đà đầu năm 2013, thúc chạy một phần nhờ các biện pháp khích lệ tuyễn cử gây ra, tăng trưởng chờ đợi sẽ duy trì ở mức trên 6% những năm tới . Rất có thể cơn bảo tố Haiyan sẽlay chuyễn tiên đóan này . Ngược lại, Ngân Hàng Quốc tế và Qủi Tiền tệ Quốc tế đều hạ thấp đáng kể những tiên đoán tăng trưởng của In đô nê xia các năm 2013 và 2013, chỉ còn trên 5 % đôi chút .

Bắt buộc phải cải cách

Những lực mạnh của Inđô nê xia, gồm kích thước, giàu có tài nguyên thiên nhiên, vị trí chiến lược , kinh tế do tiêu thụ thúc đẩy và hệ thống tài chánh đàn hồi , sẽ tiếp tục hút dẫn đầu tư và nâng cao các viễn cảnh kinh tế xứ này, những năm tới . Tuy nhiên tổng thống kế tiếp sẽ phải trở lại lốimòn cải cách, nếu muốn In đô nê xia duy trì biên cương cạnh tranh .

Một cách khác, Phi Luật Tân có động năng phía sau các cố gắng cải cách cách của mình và một tổng thống được quần chúng ủng hộ còn nắm quyền 3 năm nữa . Điều này cống hiến một nền tảng sức hấp dẫn mạnh mẽ cho tăng trưởng tiến tới. Nhưng muốn thực hiện mọi cơ hội xứ sở , Aquino trước tiên phải xửlý tai họa nhân đạo của Bảo Haiyan mau lẹ, hửu hiệu và đầy lòng thương . Rồi ông sẽ cần thúc đẩy cải cách cơ cấu tiến bước , đặc biệt các thay đổi hiến pháp cần thiết đề xướng các đầu tư ngọai quốc . Tổng thống không mấy sốt sắng cho dự án này cho đến nay , thếnhưng một lọat lực lượng đặc biệt là tiến trào dư luận quần chúng, rất có thể đẩy ông tiến tới thay đổi.

Mọi nhóm doanh nhân chánh nay ủng hộ các sửa đổi hiến pháp liên hệ , phản ảnh một thay đổi kinh tế chính trị xứ sở , khi các đầu sỏ chánh trị - oligarches nay cảm giác là chúng lợi lộc nhiều hơn là mất mát từ việc du nhập tư bản ngọai quốc mới và cạnh tranh. Thay đổi dư luận về tự do hóa nền kinh tế cũng phản ảnh quần chúng ủng hộ quyết định chánh quyề n Aquino ráp lại gần Hoa Thịnh Đốn hơn, một thành quả của những quan hệ căng thẳng với Bắc Bình về các tranh chấp biên giới biển. Ủng hộ đang tăng ở giới thượng lưu Phi Luật Tân đòi gia nhập Chung Sức Xuyên Thái Bình Dương – TPP Hoa Kỳ chủ xướng , một thỏa hiệp lập vùng tự do thương mãi , có thể cũng giúp Phi Luật Tân mở rộng thêm kinh tế. Điều này hòan tòan trái ngược với In đô nêxia, không có nhóm nào lên tiếng đòi gia nhập TPP nơi các tổchức nhà nước – polity càng thêm tính chất quốc gia chủ nghĩa và mỗi ngày càng hướng thêm vào bảo hộ mậu dịch- protectionism.

Cuối cùng có thể là tiến trào nhất trí quần chúng này, thích thú mở rộng cửa và trong sáng, cung cấp hứa hẹn nhiều nhất cho Phi Luật Tân . Tiết lộ cuối năm 2013 , các nhà lập pháp đã chuyễn- xiphông những số tiền đồ sộ ngân khỏan tổng chi phí bầu cử - pork barrel funds cho sử dụng cá nhân và văn phòng tổng thống cũng đã tiêu xài sai lạc ngân khỏan tự do chi tiêu- discretionary , đã làm quần chúng la ó mạnh mẽ, vang dội đến nổi tổng thống Aquino có thể phải đi xa hơn là ý định chống tham nhũng, hầu duy trì uy tín tinh thần đạo đức của ông. Nếu làm được như vậy, tổng thống có thể để lại cho xứ sở một di sản ấn tượng và lâu dài; khác với tổng thống Inđônê xia sắp ra đi Susilo Bambang Yudhoyono , chỉ sẽ để lại phía sau, gần một thập niên mất mát cơ hội tiến tới cải cách kinh tế và chánh trị, khi ông phải nhường quyền vào năm 2014 .

(phần lớn chiếu quan điểm cuả Karen Brooks , Phụ tá chánh chuyên viên Á châu ở Ủy Ban Ngoai Giao )

( Irvine Nam Ca li- Hoa Kỳ, ngày 14 tháng giêng năm 2014 )