. - Viu buồn với tên...

20/11/2014

Phần 2

Họp lại nhau kỳ cục lắm.

Cũng có một số tên rất tương khắc lẫn nhau, nếu cặp đôi lại thì nghe kỳ lắm như các tên: Chơi, Lâu, Sướng, Khoái, Thôi, Hứng…

Các tên quá rõ rệt, nghĩa trắng nghĩa đen lẫn lộn như Tôn Thất Nghiệp (không nên viếng thăm bạn bè ngày đầu năm), Tôn thất Hứa (không nên đi vay mượn tiền người khác), Tôn Thất Đức, Tạ Đức Thắng (không nên đi chung xe với cha nội nầy), Lê văn Giàu (không nên xin tiền xã hội), Trần văn Rớt (Không nên đi thi khó đậu…) và còn nhiều lắm.

Còn trường hợp Bác sĩ Robert Vũ văn Sang tại Hoa Kỳ, mỗi khi tự giới thiệu thì đứng lên nói Im Dr Bob Vu….(làm mấy bà mấy cô giật mình đỏ mặt!)

“Có một ông thuộc thế hệ người Việt thứ nhất khi còn ở Việt Nam mang họ Bùi, tên Liêm: Bùi Liêm. Sang đến Mỹ, tên của ông được chính thức trở thành Liêm Bùi theo cách viết tên trước họ sau của người Mỹ. Nhưng khổ nỗi, trong tiếng Anh không có dấu nên tên của ông trên giấy tờ được viết là Liem Bui. Các bạn đồng hương nói đùa:

“Tên gì mà kỳ cục quá, nghe như… liếm b…!”.

Để không bị chế giễu, ông vẫn giữ họ Bùi nhưng tên Liêm đổi thành Robert hầu tránh ngộ nhận chết người… Tưởng đâu thoát nạn nhưng ông lại gặp thêm rắc rối vì cái tên mới. Số là người Mỹ thường gọi Robert qua cái tên thân mật Bob. Hóa ra tưởng đã yên thân với tên Robert Bui, nay ông lại khốn đốn vì cái tên thân mật Bob Bui. Bạn đồng hương lại có dịp chọc quê: “Liếm b… chưa đủ hay sao mà lại còn đổi là bóp b…”.(Ngưng trích)

…Các cô có tên đẹp như Mỹ Dung, Hạnh Dung, các cậu quý tử như Anh Dũng, Hùng Dũng đều nhanh chóng đổi tên vì những bất đồng về ngôn ngữ và văn hóa giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Những tên như Dung hoặc Dũng lại trở nên khó nghe đối với người bản xứ vì khi phát âm hoặc khi viết nó lại đồng nghĩa với từ dung trong tiếng Anh, có nghĩa là… phân súc vật. Hóa ra, Mỹ Dung lại biến thành my dung.” (Ngưng trích: Tên của người Việt)

Hình ảnh về cái tên.

Tên tốt tên xấu

Tên mình do cha mẹ đặt ra nhằm mục đích đề cao một đức tính, một ước mơ, hay một kỷ niệm nào đó…Nếu mình lỡ phải mang một tên hơi xấu, hơi lạ thường thì cũng phiền phức lắm vì có thể gây sự chú ý, thậm chí cả sự chế ngạo của người khác nữa. Tình trạng càng bi đát khổ sở hơn nếu nạn nhân là phái nữ.

Bởi vậy, cái tên cúng cơm rất quan trọng trong đời sống của một người.

Nếu trường hợp không thích tên cúng cơm của mình nữa, thì mình cũng có thể làm thủ tục xin tòa án đổi tên, nhưng rất rắc rối, hao tài và phiền phức lắm.

Tên cúng cơm hỗn danh, bí danh và nghệ danh

Rồi còn vụ gán thêm cái bí danh vào tên cúng cơm làm cho nó càng thêm rõ nghĩa, thêm đậm nét nữa chớ, chẳng hạn như Tuấn mập, Minh cò (vì ốm nhom ốm nhách và cao như con cò), Big Minh (TT cuối cùng), Hùng mụn, Lộc bụng (vì có mang thùng nước lèo khá đồ sộ ở trước), Phước móm, Châu ô (vì da hơi đen), Châu ởi (vì vậy đó…)Tâm rổ (mặt đầy xẹo vì bị té trong thùng đinh hồi nhỏ), Hùng lé, Hương bàn nạo (cần đi nha sĩ niềng răng lại), Cô Hồng coi bói, Cô Xuân bánh cuốn, Cô Cúc chả giò (chuyên bỏ mối ở Montreal), Cô Thủy áo dài (vì chuyên may áo dài), Đức garage (chuyên sửa xe), Thầy Ba Cầu Bông, Tám thẹo (dân anh chị ngày xưa), Đại Cathay…

Còn mấy người chủ mới của miền Nam thì tên của họ cũng là một điều rất bí mật vì mỗi cha đều có cả lố bí danh không biết đâu mà rờ. Thí dụ như Vũ Đình Liệu (Tư Bình), Nguyễn Văn Linh (Mười Cúc), Phan Đình Khải (Lê Đức Thọ, Bác Sáu, Sáu Búa), Hạ Bá Cang (Hoàng Quốc Việt): Tham khảo Hồi Ký Lớn Lên Với Đất Nước (Vy Thanh tức Nguyễn Văn Thùy).

Các ông, các bà viết lách, văn sĩ, « nhà thơ nam, nhà thơ nữ » nhà báo, nhà gõ nam, nhà gõ nữ, thầy bói, thầy đông y, thần y trị đâu chết đó, hầu như đều có bút hiệu hay biệt hiệu riêng. Có người thì lấy ba bốn bút hiệu, biệt hiệu cho nó oai.

Những nghệ sĩ, nhạc sĩ, kịch sĩ… phần lớn chẳng có ai dùng tên cúng cơm mà xài nghệ danh.

Trước đây là tên hai chữ, như Thái Thanh, Thanh Thúy, sau đó dài thêm ba chữ như Phương Hồng Quế, Trang Thiên Kim…

Gần đây, dù không phải ở ngoại quốc, có phong trào các nghệ sĩ trẻ thêm tên Tây vào nghệ danh của mình.

Mấy em bán bia ôm, cà phê đèn mờ vì nhu cầu bảo mật gốc gác và làm ăn nên các em cũng có cả lố tên riêng để dễ bề làm việc.

Vậy có trốn vợ đi chơi, bạn chớ dại mà khai tên thiệt của mình làm chi. Cứ lấy đại tên của mấy đứa bạn hay tên cúng cơm của xếp mình mà xài đỡ.

Tên cúng cơm thầy Nguyễn Văn Lúa biến thành huyền thoại

Đôi khi cũng có những tên cúng cơm trở thành huyền thoại, và nhập vào kho tàng văn chương bình dân truyền khẩu Việt Nam vào một thời điểm nào đó.

Thập niên những năm 50 và 60, dân miền Nam thường hay dùng chữ lúa để chỉ một sự việc không như ý, một thất bại hay một mất mát nào đó. Có thể từ nầy đã bắt nguồn từ tên của vị Giáo Sư Lúa.

«Theo tài liệu trong quyễn hồi ký của một tác giả CS, được biết Gs Lúa đầu tiên dạy tại Trung Học Mỹ Tho, sau đổi về Pétrus Trương Vĩnh Ký, Chasseloup Laubat rồi qua Đại Học Sư Phạm và Đại Học Văn khoa Sài Gòn. Gs Lúa nổi tiếng là rất khó và hay tìm cách chiếu bí (Tây gọi là coller) sinh viên trong các kỳ thi. Ai nấy đều ê càng mỗi khi nghe đến tên Thầy Lúa. Đi thi vấn đáp (oral) xui tận mạng mới trúng nhằm Thầy Lúa. Gặp Thầy Lúa là kể như đời tàn,tiêu tán đường, và Lúa vàng luôn: thi không ăn ớt thế mà cay, ý nói thi bị rớt».

(Tài liệu do Gs Lâm Văn Bé, cựu Hiệu Trưởng Trường Trung Học Nguyễn Đình Chiểu Mỹ Tho đã gởi cho người gõ).

Trong bài viết: Bóng dáng ân sư-Nhắc lại thầy Võ Thành Cứ, nhà văn Nguyễn Thị Cỏ May có đề cập đến Thầy Nguyễn Văn Lúa như sau:

“Lúc này, Trường Nguyễn Văn Khuê còn Lớp Seconde và Première. Pháp văn do giáo sư

Nguyễn Văn Lúa, bạn của Ông Đốc Nguyễn Văn Khuê dạy. Ông Nguyễn Văn Lúa nổi tiếng

cho điểm bài luận văn dưới 0 ( - 2, - 3, …). Khi học sinh được điểm trên 0, ông trừ lại. Học

sinh thi Tú Tài I, vào vấn đáp Pháp văn, gặp ông, lúc ra, mặt mày thường toát mồ hôi. Bạn

hỏi điểm hay đề thi, thí sinh chỉ kịp trả lời «…Lúa...». Tức ý muốn nói ông Lúa hỏi …và chắc

rớt môn vấn đáp Pháp văn. Từ đây, ở Sài gòn, trong giới học sinh, có tiếng lóng rất phổ biến

«LÚA» có nghĩa là thất bại.

Nhưng có lẽ nhờ vậy mà Đại Học Sư Phạm Sài Gòn trước 75 đã đào tạo được nhiều thế hệ giáo sư gương mẫu và tài ba cho ngành giáo dục VNCH.

Hình ảnh về cái tên.

Tên dài nhứt Việt Nam?

“Cho đến thời điểm này,chúng tôi tạm xác nhận chị Đào Thị Long Lanh Kim Ánh Dương ở xóm 6, xã Tân Linh,Đại Từ là người có cái tên dài nhất trong huyện. Không biết chừng cô gái này còn là người có cái tên dài nhất tỉnh Thái Nguyên hoặc Việt Nam cũng nên” ( Ngưng trích-Nguyễn Tiến Phong)

Tu trong chùa cũng không yên

Các Sư đi tu trong chùa đều có pháp danh là Thích… nhưng cũng không yên. Đôi khi pháp danh bị bọn trẻ sửa lại rất là phàm thế (Mô Phật xin cho người gõ miễn nêu ra đây, sợ bị chửi).

Phật tử thì cũng phải có pháp danh, như Minh Cảnh, Minh Đức, Diệu Hiền, v.v…để khi quá vãng, lúc cúng vong hương linh nghe biết được tên mình mà bước tới bàn thờ dùng bữa, nhận tam bái tứ bái, hoặc để thân nhân đăng cáo phó cho ra vẻ là Phật Tử thứ thiệt 100%.

Tín đồ Thiên Chúa Giáo cũng như các Cha ngoài tên cúng cơm thì cũng có tên thánh (sacred name) như Giuse, Phaolô, Gioan, Maria, Anna…

Bị Tây Mẽo đặt tên.

Qua bên nầy, người gõ thỉnh thoảng cũng bị mấy đứa nhỏ ngoài đường đặt cho mình vài cái tên là lạ không mấy thiện cảm chút nào như Le Chinois, Chop Suey...kêu sao cũng được, có sao đâu.

Người da trắng thường lầm tưởng người Việt mình là dân Tàu.

Họ không hiểu mình

Trong sở, lúc bắt phone, mình vừa mới xưng tên mình thì bên đầu dây bên kia họ pardon lia lịa vì họ không có hiểu mô tê gì đâu. Vậy phải nói lại cho chậm, cho rõ ràng và uốn lưỡi phát âm theo kiểu Tây kiểu Mẽo, đôi khi phải đánh vần từng chữ một rất mất thì giờ mà hổng biết họ có hiểu nổi không.

Đi làm giấy tờ thì đôi khi mình thường bị người ta gạn hỏi tại sao vợ you với you có cùng một họ với nhau. Còn tên con gái (nom de fille, maiden name) của madame là gì? Ý họ muốn biết tên thật của bà xã trước khi đụng mình là tên gì. (tại nhiều xứ, mấy cô sau khi lấy chồng thì phải mang họ chồng)

Bóng thời gian: Kẻ Nam Người Bắc

Nhớ hồi năm 1956, mình đang học lớp 5e M3 (đệ lục) tại một trường trung học Sài Gòn. Trong lớp có anh Nguyễn Thượng Chính, người Bắc, còn mình là người Nam. Có một lần giám thị Tây (surveillant) vì lầm lộn nên lúc biên consigne phạt anh Chính mà lại viết tên Chánh. Thế là chúa nhựt mình phài khăn gói đến trưỏng « thọ án » hết nửa buổi. Oan ơi Ông Địa.

Trò Chánh (X), trò Chính đứng nghiêm ngoài bìa hàng thứ nhì bên phải cô Pancrazi dạy Anh văn. Hình chụp 58 năm về trước(1956).

Họ Nguyễn tại Québec cũng ngon lành lắm chớ bộ

Theo phỏng đoán có vào khoảng 40% người Việt sống trên thế giới mang họ Nguyễn.

Tại Québec, Canada họ Nguyễn không những đứng trước nhiều họ mang âm hưởng ngoại quốc, nhưng nó còn vượt qua mặt các họ của người “Còi” chẳng hạn như Gélinas, Giguère và Robitaille…(“Còi” là người Québécois da trắng, gốc Pháp chánh hiệu con nai).

Tại Montreal họ Nguyễn là họ phổ biến đứng thứ nhì sau họ Tremblay của người “Québecois pure laine” nghĩa là “còi” thứ thiệt.

Họ cũng thường hỏi tại sao tại thành phố Montreal (Mộng Lệ An), người Việt Nam có đến hơn 2.000 người đều mang cùng họ Nguyễn ngang ngữa với cả họ Tremblay, là họ phổ biến nhứt của Québec? Ai mà biết tại sao đâu. Nhưng đôi khi mình nói giỡn với họ là những người họ Nguyễn đều là bà con nhau cả. Coi chừng đó.

Tại Úc Châu, Nguyễn cũng nằm trong những họ thường gặp nhất trong niên giám điện thoại.

“Tại thành phố Sydney, những họ thông dụng nhất theo thứ tự là Smith, Lee, Nguyễn, Chen và Kim. Trong khi tại thành phố Melbourne, tên Nguyễn đứng hàng thứ nhì sau tên Smith, và thứ tự như sau Smith, Nguyễn, Singh, Williams và Wilson”. (Trích Thời Báo online)

Nhứt quỷ nhì ma thứ ba học trò

Hồi còn đi học, thì nhứt quỷ, nhì ma thứ ba là học trò, nên thầy cô gì cũng đều bị học trò ưu ái đặt thêm cho một cái tên hết…

Người gõ cũng từng một thời là dân nhà giáo tại Đại học Cần Thơ chắc cũng không thể thoát ra khỏi ba cái vụ nầy. Có vay thì phải có trả mà thôi...

Nghĩ lại thấy cũng vui vui./.

Đọc thêm

- Wikipedia- Tên người Việt Nam
http://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%AAn_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vi%E1%BB%87t_Nam

- Không rõ tác giả- Tên của người Việt
http://www.luanhoan.net/gocchung2013/html/bm%2001-02-13%2017.htm

- Bùi Văn Phú

Không có cách viết đồng nhất cho danh từ riêng tiếng nước ngoài?
http://www.talawas.org/?p=18807

- Nguyễn Thị Cỏ May-Bóng dáng ân sư-Nhắc lại thầy Võ Thành Cứ
http://namkyluctinh.org/a-lichsu/ntcomay-vothanhcu.pdf

- Trang Nguyên-Đổi tên cúng cơm
http://baotreonline.com/ky-su/Tap-ghi/i-cai-ten-qcung-cmq.html

- Chuyện nói lái.
https://www.facebook.com/gfamily083/posts/450921264999134

- Nguyễn Long Thao-Danh xưng đặt biệt của thường dân Việt Nam.
http://www.erct.com/4-ChiaSe/SuuTam/Tinh_danh-Ten_tuc.htm

Montreal, 2014

Nguồn BietBao.com