. - Hiểu biết về công nghệ..

4/12/2014

Hiểu biết qua về công nghệ năng lượng Hoa Kỳ và Việt Nam (tt)

GS Tôn Thất Trình

D- Tóm tắt những thực hiện công nghệ năng lượng Hoa Kỳ năm 2015 trở đi

Ống dẫn dầu Keystone XL chưa chết đâu . Chánh quyền Obama có thể quyết định số phận của nó, năm tới 2015. Ống Keystone KL sẽ chuyên chở 335 000 thùng dầu thô/ ngày từ Bakken - North Dakota , Montana đến Cushing ở bang Oklahoma . Dự án này đã bị ngưng trệ từ 6 năm nay .
Nếu được chấp thuận, ống dẫn dài 1000 dặm Anh ( trên 1906km ), nới rộng thêm ống Alberta ( Canada ) Clipper sẽ di chuyễn thêm 200 000 thùng dầu/ngày, từ Alberta đến bang Wisconsin, đưa dung lượng ống dẫn này lên tới 800 000 thùng dầu/ngày, nghĩa là gần gấp đôi mức sản xuất hàng năm của Việt Nam các năm 2009 - 2013.
Dự án ống dẫn mới, tên gọi là Permian Express II, sẽ cung cấp 200 000 thùng /ngày

từ Tây West- Midland Texas đến các nhà máy lọc dầu vùng Bờ Biển Vịnh - Gulf Coast biển Mexicô .

Dự án ống dẫn Dầu thô chuyễn dịch năng lượng - Energy Transfer Crude oil pipeline, trị giá 1 tỉ $, thay thế ống dẫn khí dầu thiên nhiên dài 678 dặm Anh ( gần 991KM )và cọng thêm 66 dặm Anh ( 106.2 Km ) ống dẫn nữa, sẽ chở dầu lữa bang Dakota từ bang Ilinois đến các nhà máy lọc dầu bang Texas . Công tác xây dựng sẽ khởi công cuối năm 2015.

10 dự án ống dẫn dầu mới sẽ giúp chuyễn dịch 3 tỉ bộ khối ( cubic feet,cf = 0.028 m³) / ngày hay 8.4 triệu m³/ngày khí dầu thiên nhiên( hay khỏang 8.4 tỉ m³ ) từ hai bang Pennsylvania, Ohio và các vùng khác đến Miền Trung Tây - Midwest Mỹ và dọc theo Bờ biển Đông. Nhắc lại là ống dẫn khí dầu song hành từ giếng Bạch Hổ là giếng dầu song hành( dầu lữa lẫn khí dầu) Việt Nam khai thác đầu tiên năm 1884 , tuy rằng khám phá ra dầu là các năm 1973- 74 vào thời Đệ nhị Cộng Hòa ở gần Côn Sơn. Mức sản xuất khí dầu thiên nhiên ở Bạch Hổ , chở đường ống về Phú Mỹ - Vũng Tàu là 1.5 tỉ m³ một năm, hơn phân nữa dung lượng 10 ống dẫn mới này. Bồn Nam Côn Sơn có dự trữ là 500 tỉ m³ . Hai giếng Lan Tây và Lan Đỏ, đã hòan tất năm 2007, có trử lượng là 60 tỉ m³.
Ống dẫn dầu” Cây Xương Rồng - Cactus pileline” tổng phí 375 triệu $, sẽ chuyễn 200 000 thùng / ngày từ miền Tây Texas , đến một ống dẫn dầu khác, để chuyễn tới các nhà máy lọc dầu phía Đông ở Corpus Christi.
Cọng thêm 800 000 mcf/ngày khí dầu thiên nhiên sẽ được sản xuất ngòai khơi - off shore Vịnh Mexicô, làm đông lạnh thành dầu khí lỏng LNP ở cơ sở hảng Cheniere Energy, bờ biển bang Louisiana. Cheniere, như đã nói ở phần I, sẽ xuất khẩu lần đầu tiên năm 2015 hay đầu năm 2016, dầu khí thiên nhiên Hoa Kỳ sang Á Châu và sang Âu Châu.
Còn nếu như gà rừng hoa xôn- sage grouse được liệt kê là một lòai bị hiểm nguy tuyệt tích, hàng triệu mẩu tây vùng bang Utah ( ? ) sẽ không được dùng kỷ thuật fracking. Dầu lữa bồn Permian Basin có thể đạt 1.8 triệu thùng / ngày ( nghĩa là 4 lần mức sản xuất dầu thô hiện nay của Việt Nam ) vào cuối năm 2015 , làm tệ hại thêm nạn quá thừa dầu ở Miền Tây Texas . Nhập khẩu dầu thô từ nước Mexicô sẽ giảm xuống chỉ còn 300 000 thùng /ngày vào năm 2015 , so với mức 1 triệu thùng năm 2011 . Dầu lữa chuyễn xe lữa - Oil Railed, từ bang North Dakota đến California, sẽ giảm bớt mức nhập khẩu dầu ngọai quốc của bang Ca Li, kể năm 2015. Hai bang Washinton và California , cuối năm 2015, cũng sẽ có khả năng bốc dở dầu tàu xe lữa từ Canada khoảng 600 000 thùng / ngày .

Tưởng cũng nên biết là công ty CNOOC Trung Quốc cạnh tranh với Việt Nam khai thác dầu khí ở Nam Hải Tàu - biển Đông Việt Nam ( Hòang sa và Trường Sa ) có năm đã sản xuất 1,082 triệu thùng tương đương dầu - milions of barrels of oil equivalent , MBOE/ngày, trị giá mức bán tổng cọng là 46. 408 tỉ đô la Mỹ một năm, chỉ có dự trữ cho 10. 41 năm. Công ty lớn nhất Trung Quốc là Petro China sản xuất đến 3. 836 triệu tấn MBOE /ngày , tổng trị gía là bán trên 376.3 tỉ đô la, có mức dự trữ đến gần 16 năm; China Petroleum and Chemical , tổng giá thương vụ đến 460 .9 tỉ đô la, nhưng chỉ sản xuất 1.212 triêu thùng dầu MBOE/ngày, và dự trử chỉ là 8.87 năm. Công ty gần như quốc doanh( phần chính phủ Nga thay Nga Sô Viết trước đây, chiếm hơn 50 %) Gasprom, tổng số bán có năm lrên đến 164.9 tỉ đô la , mức dự trữ khai thác được trên 37năm ( có lẽ ít nhất là 70% dự trữ khí dầu thiên nhiên Nga), mức sản xuất 9.060 triệu MBOE /ngày . Công ty Rosneft cũng có dự trữ trên 17,3 năm, mức sản xuất hằng ngày trên 4.87 triệu MBOE, trị giá bán mỗi năm trên 142.9 tỉ đô la...Công ty Anh BP- British Petroleum có dự trữ khai thác được trên 12.5 năm, mức sản xuất hằng ngày là trên 3.2 triệu MBOE, trị giá mức bán có năm trên 379 tỉ đô la. Công ty Hòa lan Royal Dutch Shell , dự trữ chỉ gần 12 năm, mức sản xuất hằng ngày là gần 3.2 triệu MBOE , trị giá mức bán có năm trên 451 tỉ đô la . Công ty Pháp Total ,có mức dự trữ trên13.7 năm , mức sản xuất hằng ngày gần 3.3 triệu MBOE, trị giá bán có năm trên 228 tỉ đô la. Công ty Ý ENI có mức dự trử trên 11 năm , mức sản xuất hằng ngày trên 1.6 triệu MBOE, trị giá bán đến152.3 tỉ đô la. Công ty Hoa Kỳ ExxonMobil, dự trử trên16.5 năm, mức sản xuất hằng ngày là 4.715 triệu MBOE ( 10- 12 lần hơn tổng số mọi giếng dầu Việt Nam hiện nay) , trị giá mức bán trên 390 tỉ đô la. Công ty Hoa Kỳ Chevron có dự trữ trên 11.8 năm, mức sản xuất hằng ngày gần 2.6 triệu MBOE, trị giá mức bán trên 211.6 tỉ đô la. Công ty Hoa Kỳ ConocoPhillips có mức dự trữ gần 16 năm, mức sản xuất hằng ngày trên 1.54 triệu MBOE, trị gá bản mỗi năm trên 54 tỉ đô la …

E . Các nhà máy điện nguyên tử.

Đến giữa năm 2013 ,thế giới có 435 lò phản ứng nguyên tử sản xuất 320 triệu Kw điện ở 31 quốc gia, chiếm 13.5% điện thế giới . 60 lò mới được dự trù ở 14 quốc gia ( + thêm Đài Loan ) đặc biệt ở Trung Quốc , Hàn Quốc ( Nam Hàn ), Nga. Từ năm 1977 , Hoa Kỳ đã nâng cấp 140 nhà máy điện nguyên tử trong nước. Từ thập niên 1980, Hoa Kỳ đã xây dựng thêm 47 nhà máy điện nguyên tử mới , so với 42 lò mới ở Pháp và 18 lò mới ở Nhật . Đời sống một lò điện nguyêntử là từ 25 năm đến 40 năm, tuy nhiều phương thức tân kỳ có thể kéo dài đời sống lên40 - 60 năm. Viêt Nam cho biết, đến năm 2020 mới thiết lập 2 lò điện nguyên tử ở hai vị trí( Vũng Rô- Phú Yên?, Cà Ná -Ninh Thuận ?), công xuất điện là 2x 2 triệu Kw, một lò do Atomstrongexport ? làm và một do Nhật giúp làm ? Điều cần suy nghĩ là Việt Nam rút kinh nghiệm kế họach viễn vông nguyên tư nước Ukraine, đã có 15 lò nguyên tử , nhưng lại không có các nhà máy làm giàu thêm hay chế biến uranium thành nhiên liệu ( còn phải nhập khẩu từ Nga) hay vật liệu làm bom.

II- Hiện trạng, viễn cảnh ( 2013- 2020 ) ngành công nghệ năng lượng Việt Nam.

Năm 2013, theo PetroViêtNam - PVN, nướcnhà đã sản xuất được 16 710 000 tấn dầu thô và 9.75 tỉ m³khi dầu, tổng trị giá là 36 tỉ đô la Mỹ. Năm 2014, PetroVietNam hy vọng sản xuất 16 830 000 tấn dầu thô và 9.8 tỉ m³ khí dầu thiên nhiên. Viet Nam có 7 bồn dầu khí là Cửu Long dọc bờ biển Đông Nam Việt Nam, Nam Côn Sơn, Sông Hồng, Phú Khánh, Phú Quốc, Malay- Thổ Chu và Tu Chính -Vũng Mây. Năm 2014 , có 50 giếng mới khoan trong số100 mỏ có triễn vọng , nhưng chỉ có 30 mỏ được khai thác thương mãi. Năm 2013 đã khám phá ra 5 mỏ mới dầu và dầu khí, và khai thác thêm 9 mỏ mới. Tổng số dự trữ dầu lữa Việt Nam ước lượng lên đến 4.4 tỉ thùng năm 2012 , 8 lần hơn ước lượng 0.6 tỉ thùng năm 2001, và sẽ duy trì ở mức này các năm 2013 và 2014 . Nâng Việt Nam lên hàng thứ ba ở Á Châu, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Dộ , vượt hẳn Inđônêxia- Nam Dương quần đảo , Mã Lai Á và Thái Lan. Tháng 7 năm 2014, GasProm và PetroViêt Nam cho biết là đã khai thác 3 giếng dự án dầu lữa Dừa ( ? ), kế cận Chim Sáo ở khối 12W bồn Nam Côn Sơn dung lượng là 8000 thùng / ngày ; Mong rằng có nhiều chúa nhiều dầu lữa, vì giếng dầu Bạch Hổ và các giếng lân cận, khoan ở độ sâu it hơn 500m dưới mặt biển cạn dần , trong khi yêu cầu dầu khí nước nhà gia tăng mau. Việt Nam đang cố gắng thám hiểm và khai thác các bồn dầu khí biển sâu biển Đông là Nam Côn Sơn , Tu Chính -Vũng Mây ( Trung Quốc cản ngăn một phần nào ) , Phú Khánh, Sông Hồng; và Biển Tây là ngòai khơi Đảo Phú Quốc , nhất là ở vùng chồng lấn Malay -Thổ Chu. Hiện diện các công ty Hoa Kỳ và Tây Phương, chắc chắn là đã áp dụng các kỷ thuật khoan ngang- horizontal drilling va khoan sức nước- fracking. Nhưng không biết là đã áp dụng kỷ thuật khoan MCW hóa chất citrus trích dầu trong cát -oil sand, ít độc hại hơn và ít cần nhiều nước chưa ? Các giếng bồn Cửu Long như Sư tử Đen , Sư tử Vàng, Sư tử Nâu , Sư tử Trắng, Đổi mới, Tê giác Trắng... giếng Chim Sáo Nam Côn Sơn …. sẽ vượt mức 100 000 thùng dầu thô / ngày , bù chì giảm bớt dầu của Bạch Hổ . Các giếng Lan Tây, Lan Đỏ ở Nam Côn Sơn, Khối- Block 06-01 hiện là vùng chứa dầu khí lớn nhất nước năm 2012 đã sản xuất 200 triệu bộ khối / ngày và năm 2011, các giếng Hải Thạch , Mộc Tinh sản xuất 25 triệu bộ khối / ngày, sẽ đạt đỉnh năm 2016, sản xuất 2 tỉ m³ một năm ỏ các khối 0.5 -2 và 0.5 - 3 . Năm 2014 , khối B bồn Malay Thổ Chu cũng đã sản xuất 49 tỉ bộ khối( 1, 4 tỉ m³ ); tiềm năng theo Unocal là 56- 224 tỉ m³ ở các lô A và B và lô 52/94 , công ty PTT -EP đã khai thác . Nhắc lại là giai đọan 1 vùng chồng lấn Bunga Kekwa- Thổ Chu, năm 2000 đã sản xuất dầu thô và 15 000 thùng dầu thô/ ngày và giai đọan II , khởi công tháng chín năm 2003 , đã sản xuất 260 triệu bộ khối ( 7 triệu m³ ) / ngày khí dầu và 40 000 thùng / ngày dầu lữa và khí đặc.

Không rỏ các mỏ mới khám phá ở bồn Sông Hồng : khối 102/10, 106/10, 108/04, 116 . 104 ; ở bồn Phú Khánh 148 và 149 ; ở trong đất liền bồn ĐBSC , 01. 02 . 03. 04 . ; ở bồn Nam Côn Sơn các khối 06/94, 22/03 , 19, 20 , 28-29 và 10 , 11- 1 , bồn Malay -Thổ Chu , bồn Phú Quốc các khối 31. 32, 33. 34, 35, 36, 37, 38, 41,44, 47 … : giếng mỏ nào đã đưa vào khai thác thương mãi ? Chưa kể các khế ước cộng tác khai thác dầu - khí với các hảng ngọai quốc ỏ Venezuela, Brasil, Mexicô , Malaysia , Indô nêxia…

Trên phương diện ống dẫn phải nói đến ống dẫn khí dầu Nam Côn Sơn 2, dài 33 km ở ngòai khơi, dài 30 km trên đất liền, để đưa khí dầu vào Bà Rịa , trí gíá 1.3 tỉ $, chuyên chở 20 triệu m³ khí dầu / ngày từ các giếng Hải Thạch, Thiên Ưng , Đại Hùng … Nhắc lại là ống dẫn khí và dầu song hành Bạch Hổ -Vũng Tàu đã hòan tất năm 1999, dung lượng là 1.5 tỉ m³ ; ống dẫn Nam Côn Sơn dung lượng cũng là 1,5 tỉ m³, hòan tất năm 2001; và dự trữ bồn Nam Côn Sơn là 500 tỉ m³ , còn dự trử cho Lan Tây và Lan Đỏ là 60 tỉ m³.

Trên phương diện khí dầu thiên nhiên lõng- LNG, Phức tạp trạm cuối Thị Vãi, tổng phí 256 triệu $, sẽ họat động năm 2017 và phức tạp LNG Sơn Mỹ - Bình Thuận sẽ đạt dung lượng 1.8 triệu tấn năm 2014 và 3.6 triệu tấn năm 2020 .

Về lọc dầu,chúng ta đã biết là Dung Quất - Quảng Ngãi lọc được 140 000 thùng/ ngày năm 2009 và dự trù thay đổi trang bị cách lọc dầu thô năm 2017 hầu lọc các dầu thô ngot và chua - sweet and sour crude từ Nga , Trung Đông và Venezuela; nhà máy Nghi Sơn - Thanh Hóa khởi công năm ngóai 2013 và sẽ hòan tất năm 2017. Ngòai hai phức tạp Dung Quất - Quảng Ngãi và Nghi Sơn - Thanh Hóa , có lẽ cũng nên nhắc đến Phức tạp Long Sơn - Phú Mỹ trị giá 4.5 tỉ $ sẽ khởi công năm 2020; nhà máy lọc dầu Vân Phong ( Vũng Rô ? ) - Phú Yên lọc 10 triệu tấn dầu/ năm , dự trù hòan tất năm 2020 ; nhà máy lọc dầu Nhơn Hội - Bình Định dung lượng đến 30 triệu tấn dầu , cũng sẽ khởi công vào năm 2020.

( Irvine, Nam Ca li- Hoa Kỳ, ngày 1 tháng 12 năm 2014 )