13/11/2014
Việt Nam không thể bỏ qua quan điểm
ngoại giao Hoa Kỳ về Trung Quốc :
Chúng tôi đã đề cập đến chánh sách của các tiền nhiệm của Tập Cận Bình- Xi Jin Ping là Đặng Tiểu Bình - Deng Xiao Ping, Giang Trạch Dân -Jiang ZeMin, Hồ Cẩm Đào - Hu jinTao ở những bài nói về Trung Quốc, đặc biệt ở phần VI và V lịch sữ Trung Quốc đến năm 2005, đăng tải ở trang web tonthat - tonnu.blogspot.com, tháng 3 năm 2011. Cũng như duyệt các sách mới nói về các nước Á Châu - Thái Bình Dương- Ấn Độ Dương ( kể cả chương nói về Trung Quốc bồn chồn - restless China ) tháng 5 năm 2014 . Sau đây bổ sung quan điểm ngọai giao Hoa Kỳ về các chánh sách Tập Cận Bình đang phổ cập trên thế giới của Elisabeth C. Economy, Chánh chuyên viên C.V. Starr và là Giám đốc Nghiên cứu Á Châu của Ủy ban các Liên hệ Ngọai Giao ( Hoa Kỳ ), ở số báo Ngọai Giao - Foreign Affairs tháng 11- 12 năm 2014 . Mục đích cập nhật hóa phần nào hiểu biết hiện tình đất nước, dân Việt tha hương thường hay nhìn lại tốt - xấu quá khứ hơn là tốt - xấu hiên tại.
Tổng Thống Trung Quốc Tập Cận Bình đã phân tiết đơn giản một cái nhìn xa nhưng rất uy vũ : làm trẻ lại - hồi xuân Quốc Gia Tàu. Đây là một kêu gọi tòng quân yêu nước , lấy cảm hứng từ những quá khứ oai hùng của Đế Quốc Tàu và những lý tưởng của chủ nghĩa xã hội Tàu ngày nay, đề xướng thống nhất - nhất trí ở trong nước và ảnh hưởng Tàu ở ngọai quốc . Tập tự tiến lên như thể một lảnh tụ biến đổi Tàu, chấp nhận một lịch trình đề nghị cải cách, nếu không muốn nói là cách mạng, cho các liên hệ chánh trị và kinh tế, không phải chỉ riêng cho trong nước Tàu mà còn cho cả thế giới còn lại nữa.
Phía dưới cái nhìn của Tập là một cảm giác khẩn trương. Tập nắm uy quyền vào lúc Trung Quốc, dù thành công kinh tế, đang lang thang - trôi nổi trên phương diện chánh trị. Đảng Cọng Sản Tàu, bệnh họan vì tham nhũng và thiếu thốn một lý tưởng hấp dẫn mạnh mẽ, đã mất lòng tin của công chúng và bất ổn xã hội đang dâng trào. Kinh tế Tàu, vẫn tiến triễn theo một nhịp độ đáng kinh ngạc, đã bắt đầu trình bày dấu hiệu căng thẳng và không chắc chắn. Trên chiến tuyến quốc tế, dù Trung Quốc đóng vị trí một cường quốc kinh tế tòan cầu, Trung Quốc đã tỏ ra hành động nhẹ tay hơn cân lượng mình. Bắc Bình đã thất bại phản ứng hửu hiệu các khủng hỏang ở Libya và Xi Ri - Syria , và đứng yên khi thay đổi chánh trị làm rung chuyễn hai chung sức gần gủi nhất của Trung Quốc là Miến Điện- Myanmar, Burma và Bắc Hàn. Theo nhiều nhà quan sát, tuồng như Trung Quốc không có một chiến lược ngọai giao xạ thủ giỏi.
Tập đã phản ứng về cảm giác đau yếu này bằng cách nắm lấy uy quyền cho mình, cho Đảng Cọng Sản và cho Trung Quốc. Ông đã gạt bỏ lảnh đạo tập thể truyền thống, thay vào đó thiết lậpcho mình vai trò lảnh tụ chủ trì, tối cao với hệ thống chánh trị cột chặc chẻ vào trung ương . Trong nước, những cải cách kinh tế ông đề nghị sẽ sinh cường nhiệm vụ của thị trường, tuy vẫn giữ cho nhà nước một kiểm sóat đáng kể. Ở ngòai nước, ông tìm cách nâng cao địa vị Trung Quốc bằng cách mở rộng thêm thương mãi và đầu tư, tạo ra những cơ chế quốc tế mới, và cũng cố quân sự Tàu. Cái nhìn của ông chứa đựng một lo sợ: là mở cửa cho các ý kiến chánh trị và kinh tế Tây phương sẽ phá hại ngầm uy quyền quốc gia Tàu.
Nếu thành công, các cải cách của Tập sẽ đem đến một quốc gia độc đảng, tầm vóc tòan cầu, sạch ( không có ) tham nhũng, kết dính chánh trị và kinh tế uy vũ : một Singapore trên steroids. Nhưng không có gì bảo đảm là những cải cách này sẽ làm Trung Quốc biến đổi như Tập mong muốn. Các chánh sách của ông đã tạo ra những túi bọc sâu bất mãn nội địa và gây ra một làn sóng dội ngược quốc tế. Để câm nín chống đối, Tập tung ra một trừng phạt chánh trị, làm xa lìa các công dân Tàu tài ba, đầy tháo vát, những cải cách này có ý định khuyến khích. Những bước tiến kinh tế ướm thử đã nêu lên các vấn đề về viễn cảnh quốc gia tăng trưởng tiếp tục. Tinh thần kẻ thắng chiếm tất cả- winner take all của ông cũng hại ngầm những cố gắng của ông trở thành một lảnh tụ tòan cầu.
Hoa Kỳ và thế giới còn lại không thể đủ khả năng chờ đợi và nhìn xem những cải cách của Tập xoay vần ra sao. Hoa Kỳ phải sẳn sàng ôm chồm vài sáng kiến của Tập như thể là những cơ hội hợp tác quốc tế, trong khi xem những sáng kiến khác như là những khuynh hướng đáng buồn phiền cần chận đứng, trước khi chúng đặc- cũng cố lại.
Trừng phạt trong nước
Cái nhìn của Tập làm trẻ lại nước Tàu, dựa trên hết vào khả năng của ông thực hiện cải cách chánh trị nhãn hiêu đặc biệt của mình : cũng cố quyền hành cá nhân bằng cách tạo ra những cơ chế mới, làm nín câm chống đối chánh trị, hợp pháp hóa quyền mình lảnh đạo và uy quyền Đảng Cọng Sản, dưới mắt dân Tàu. Kể từ khi lảnh chức vụ, Tập di chuyễn mau lẹ thu thập uy quyền chánh trị và đã trở thành, trong giới lảnh đạo Tàu, không phải là chóp bu trên những kẻ ngang hàng mà đơn giản là hạng nhất . Ông phục vụ dưới tư cách là chủ tịch Đảng Cọng Sản và Ủy ban Quân Sự Trung Ương, hai cột trụ truyền thống của lảnh đạo đảng Tàu, cũng như chủ tịch các nhóm lảnh đạo về kinh tế, cải cách quân sự, an ninh điều khiển học - cybersecurity, Đài Loan, vngọai giao và Ủy ban an ninh quốc gia. Khác với các tổng thống tiền nhiệm, đã để cho các thủ tướng của mình hành động như quyền uy quốc gia trên nền kinh tế, Tập đã dành đảm nhiệm trách vụ này riêng cho mình. Ông cũng đọat một chỉ huy rất ư cá nhân về quân sự Tàu: mùa xuân vừa qua, ông đã nhận những tuyên bố phục tòng công cọng của 53 chức quyền quân sự kỳ cựu.Theo một cựu tướng lảnh, những cam kết như vậy chỉ xảy ra 3 lần, suốt lịch sưử Trung Quốc.
Trong cuộc bỏ thầu cũng cố uy quyền, Tập cũng đã tìm cách lọai bỏ các tiếng nói chánh trị thay thế, đặc biệt trên Internet Tàu có lúc rất sôi nổi. Chánh phủ đã bắt giữ, tống giam hay hạ nhục những “bloggers” phổ thông , tỉ như doanh nhân tỉ phủ Phan Thích Nghị ( ? )- Pan Shiyi và Charles Xue - Duệ( ? ). Đó là những nhà bình luận có hàng chục triệu người theo trên báo chí truyền thông xã hội, thường xuyên bàn cải những vấn đề từ ô nhiễm môi sinh đến kiểm duyệt, đế mua bán con trẽ. Dù họ không bị bịt miệng hẳn, họ không còn có thể đi lạc vào lảnh địa nhạy cảm chánh trị. Thật thế, Pan , một nhân vật trung tâm cho chiến dịch buộc Chánh phủ Tàu phải cải thiện phẩm giá không khí Bắc Bình , đã bị ép buộc phải tự kiểm thảo trên ti vi quốc gia, năm 2013. Sau đó , ông phải dùng Vị( vệ ) Báo - Weibo , một dịch vụ microblogging phổ cập của Tàu hầu cảnh cáo một thân hửu tỉ phú mua bán gia thất đừng chỉ trích chương trình cải cách kinh tế chánh phủ nữa : “ Cẩn thận, nếu không sẽ bị tống giam” .
Dưới thời Tập, Bắc Bình đã đưa ra một lọat điều hòa Internet mới . một luật nàu đe dọa trừng phạt đến 3 năm tù, khi gửi đi bất cứ gì chức quyền xem là một “ tin đồn - rumor” nêu nó được hơn 5 000 người đọc hay gửi đi trên 500 lần. Theo những luật mới khe khắc như vậy, C’ac công dân Tàu đã bị tống giam vì gửi đi những lý thuyết về vụ máy bay Malaysia Airlines Flight 370 mất tích. Trong vòng hơn 4 tháng, Bắc Bình đã ngưng , xóa bỏ và trừng trị hơn 100 000 trương mục ở WeiBo đã vi phạm một trong 7 “ đường đáy - bottom lines “ định nghĩa rộng rải, biểu hiện những giới hạn phát biểu cho phép . Những hạn chế này khiến việc gửi đi trên Weibo từ tháng 3 năm 2013 dến tháng 13 năm 2013 gia/m bo”t 70% , theo một nghiên cứu 1.6 triệu người dùng Weibo do The Telegraph ủy nhiệm . Và khi các công dân Tàu dùng Internet - netizens tìm ra những phương cách truyền thông thay thế , chẳng hạn Nhóm Nền Wechat thông điệp tức thì ,các nhà kiểm duyệt theo dõi họ. Tháng 8 năm 2014, Bắc Bình đưa ra những luật điều hòa mới cho thông điệp tức thì- instant messaging đòi hỏi các người sử dụng phải đăng ký dưới tên thật của mình, hạn chế chia sẽ các tin tức chánh trị, và thực thi một qui tắc xử sự. Cho nên không có gì đáng ngạc nhiên, khi Freedom House một công ty bất vụ lợi căn cứ tại Hoa Kỳ, đã xếp Trung Quốc vào hạng 58 trong số 60 quốc gia tự do Internet, ngang hàng Cuba . Chỉ Iran là xếp hạng thấp hơn mà thôi.
Trong cố gắng của ông đề xướng thống nhất lý tưởng, Tập cũng đã dán nhãn hiệu những ý kiến ở ngọai quốc, thách thức hệ thống chánh trị Trung Quốc là không yêu nước và nguy hiểm nữa. Dọc theo đường lối này, Bắc Bình đã cấm đóan khảo cứu hàn lâm và giảng dạy 7 điểm : giá trị phổ cập, xã hội dân sự, quyền công dân, báo chí tự do , lỗi lầm của Đảng Cọng Sản, ân sủng của chủ nghĩa tư bản và tòan án độc lập .
Mùa hè vừa qua , một chức quyền đảng công nhiên tấn công Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Trung Quốc , một cơ chế khảo cứu của Chánh phủ là đã bị “các lực lượng ngọai quốc xâm nhập”. Tấn công này bị các trí thứic Tàu danh tiếng ngòai Viện chế diễu, gồm có cả nhà kinh tế học Mao HủuThích( ?) - Mao YuShi, giáo sư luật Hà Vị Phương -He Weifang và nhà văn Liễu Nghi Minh (? )- Liu Yiming . Những buộc tội này sẽ có ảnh hưởng lạnh gíá cho khảo cứu học giả và cho hợp tác quốc tế .
Trừng phạt này cũng có thể hại ngầm nay chính kết dính chánh trị Tập tìm kiếm. Cư dân Hồng Kông và Macao, truyền thống có được tự do chánh trị nhiều hơn dân cư lục địa, đang nhìn những di chuyễn của Tập một cách e ngại gia tăng. Ở Đài Loan dân chủ lộn xộn, các khuynh hướng đàn áp của Tập sẽ không giúp đề xướng thống nhất với lục địa. Và ở vùng Tân Cương- Xinjiang tộc dân chia rẽ, các chánh sách chánh trị và văn hóa hạn chế của Bắc Bình đã gây ra những phản đối dữ dội.
Ngay cả giới thượng lưu chánh trị , kinh tế Trung Quốc rất nhiều người đã biểu lộ e ngại về việc Tập thắt chặc chánh tri và đang kiếm cách đặt một chân ở ngọai quốc. Theo Hurun Report căn cứ ở Tàu , 85% những ai có tài sản hơn 1 triệu $ đô la đều muốn con cái du học ngọai quốc và hơn 65 % công dân Tàu có tài sản hơn 1.6 triệu $ hay giàu hơn nữa đã di cư ra ngọai quốc hay có dự tính như vậy. Trốn chạy của thượng lưu Tàu không những trở thành một bối rối chánh trị mà là môt suy thóai, thất bại cho những cố gắng của Bắc Bình cố kéo về nước những nhà khoa học, học giả chóp bu đã ra ngọai quốc những thập niên qua.
Uy Quyền Đạo Đức ?
Điểm trung tâm của những cải cách của Tập là cố gắng của ông tái lập uy quyền đạo dức cho Đảng Cọng Sản. Ông đã biện cứ là thất bại giải quyết tham nhũng đặc hửu của Đảng có cơ dẫn tới cái chết không những cho đảng mà luôn cả nước Tàu. Dưới sự giám sát chặc chẽ của Vương kỳ Sơn - Wang Qishan, thành viên của Ủy Ban Thương trực Bộ Chánh trị- Politburo Standing Committee, đối xử tham nhũng chánh thức đã trở thành một vấn đề ký hiệu của Tập . Các lảnh tụ Tàu cũ cũng đã thực thi những chiến dịch chống tham nhũng, nhưng Tập đưa vào những năng lực và nghiêm chỉnh mới cho vấn đề: Bớt ngân khỏan cho các đại tiệc chánh thức , xe ô tô và các bửa ăn; theo đuổi trên báo chí truyền thông các nhân vật hửu danh, chánh phủ, quân nhân và lảnh vực tư ; và tăng kịch tính số trường hợp tham nhũng đưa ra duyệt xét chánh thức. Năm 2013, đảng đã trừng phạt hơn 182 000 chức quyền tham nhũng, 50 000 lần cao hơn số tham nhũng trung bình 5 năm trước. Hai vụ xì căng đan nổ bùng mùa xuân qua cho thấy kích thước của chiến dịch. Vụ trước tiên là các chức quyền liên bang đã bắt giam một đại tướng-lieutenant general quân sự Tàu, đã bán hàng trăm chức tước, đôi khi với số tiền đồ sộ ; giá cả để trở thành một trung tướng - major general chẳng hạn lên đến 8 triệu $. Ở vụ thứ hai, Bắc Bình bắt đầu điều tra hơn 500 thành viên của chánh phủ tỉnh Hồ Nam -Hunan đã tham gia mua phiếu bầu cử trị gía 18 triệu $ .
Thánh chiến chống tham những của Tập chỉ là một phần của dự án lớn hơn, cố đọat lại uy quyền đạo đức cho Đảng Cọng Sản. Ông cũng đã tuyên bố những cải cách giải quyết vài e ngại cấp bách xã hội Tàu. Với Tập cầm cương, lảnh đạo Tàu đã tung ra một chiến dịch cải thiện không khí trời Trung Quốc, cải cách chánh sách một con, tái xét hệ thống hộ khẩu - hukou cấp giấy phép cư trú cột chặc vào gia thất chánh thức
nhà cửa , săn sóc y tế và giáo dục cư dân có khynh hướng ưu đải cư dân thành thị hơn nông thôn, và đóng cửa hệ thống “cải tạo bằng lao động ( cưỡng bách)”, giúp chánh phủ bắt giữ dân gian không duyên cớ. Chánh phủ cũng đã tuyên bố các dự án làm cho hệ thống luật pháp trong sáng hơn và tránh chức quyền địa phương can thiệp vào.
Dù rằng các sáng kiến cải cách của Tập có bước tiến và phạm vi đáng kể, vẫn chưa rỏ rệt là chúng biểu hiện một thay đổi dài hạn hay chúng chỉ là những biện pháp hời hợt, họa kiểu để mua thiện chí dân Tàu. Cách nào đi nữa, vài cải cách của ông đã gây ra chống đối mảnh liệt. Theo Financial Times, các cựu lảnh tụ Tàu Giang Trạch Dân - Jiang Zemin và Hồ Cẩm Đào -Hu Jintao, cả hai đều cảnh cáo Tập nên ghì cương về chiến dịch chống tham nhũng và chính ngay Tập cũng thừa nhận là những cố gắng của ông đa gặp phải kháng cự đáng kể. Chiến dịch đã gây ra những phí tổn kinh tế thật sự , Theo một bá cáo của Ngân Hàng Mỹ Merril Lynch ., GDP Tàu có thể rơi xuống mất đi 1.4 %, thành quả suy thóai cuủa bán hàng hóa xa xĩ và dịch vụ, khi các chức quyền càng lo ngại thêm về các đại tịệch xa hoa, mua ân sủng chánh trị và mua đắt tiền khêu gợi chú ý không muốn ( lẽ dĩ nhiên, nhiều dân Tàu vẫn tiếp tục mua, nhưng mua ở ngòai nước ). Chính ngay những người hổ trợ mục đích chống tham nhũng, cũng đặt vấn đề về những phương pháp của Tập. Thủ tướng Lý Khắc Cường -Li Keqiang, chẳng hạn , đã kêu gọi trong sáng và trách nhiệm công cọng lớn hơn ttrong chiến dịch chánh phủ chống tham nhũng, đầu năm 2014 . Nhưng nhận xét của thủ tướng bị xóa bỏ mau lẹ trên các trang websites .
Quan điểm của Tập về tham nhũng cũng đặt ra một hiểm nguy cho chính cương vị cá nhân và chánh trị của ông : gia đình ông xếp vào hàng những tay giàu có nhất giới lảnh đạo Trung Quốc. Theo The New York Times, Tập đã nói với bà con là bỏ bớt tài sả, hầu giảm bớt tổn thương tấn công của ông. Hơn nữa, ông đã chống cự lại kêu gọi trong sáng hơn, bắt giam các tay tích cực đã thúc đẩy các chức quyền phải tiết lộ tài sản của họ và trừng trị các lỗ thóat báo chí truyền thông Tây phương, đã điều tra các nhà lảnh đạo Tàu.
Giữ vững kiểm sóat
Khi Tập nổ lực củng cố kiểm sóat chánh trị và tái lập tính cách hợp pháp của Đảng Cọng Sản Tàu, ông cũng phải tìm cách khuấy động thêm tăng trưởng cho nền kinh tế Trung Quốc . Nói rộng ra, các mục đích của ông bao gồm biến Trung Quốc từ một quốc gia chế tạo thế giới đến một trung tâm sáng kiến, tái cân bằng nền kinh tế Tàu bằng cách cho tiêu thụ ưu tiên hơn đầu tư và mở rộng thêm không gian cho doanh nghiệp tư. Các dự án của Tập bao gồm cả hai cải cách cơ chế lẫn chánh sách. Chẳng hạn , ông đã công kích kịch liệt hệ thống thuế khó, để sửa chửa một cách đáng kể: lợi tức địa phương sẽ đến từ một lọat rộng lớn thuế khóa thay vì từ bán đất đai, thường dẫn tới tham nhũng và bất ổn xã hội . Thêm vào đó , chánh phủ trung ương truyền thống thu nhận phân nữa lợi tức thuế khóa , trong khi chỉ chịu chi tiêu một phần ba cho an sinh xã hội , sẽ tăng cung cấp thêm ngân khỏan cho dịch vụ xã hội giảm bớt gánh nặng các chánh phủ địa phương .Vô số các sáng kiến chánh sách mới cũng đang ở giai đọan thử nghiệm gồm luôn cả khuyến khích đầu tư tư nhân vào các xí nghiệp quốc doanh và hạ bớt tiền đền bù cho các nhà điều khiển chúng, thiết lập các ngân hàng tư cho tư bản trực tiếp vào được các doanh vụ kích thước nhỏ hay trung bình, rút bớt thời gian cần thiết cho doanh vụ mới bảo đảm được hành chánh chấp thuận.
Thế nhưng khi dự án kinh tế của Tập phô bày, rỏ ràng là dù cho Tập nhấn mạnh đến thị trường tự do, quốc gia vẫn giữ kiểm sóat phần lớn kinh tế Tàu. Cải cách phương thức quản trị các xí nghiệp quốc doanh không phá hại ngầm vai trò chủ trì của Đảng Cọng Sản về quyết định ở các xí nghiệp quốc doanh . Tập đã giữ nguyên vẹn những rào cản đáng kể về đầu tư ngọai quốc và ngay cả khi chánh phủ cam kết là xa rời tăng trửng do đầu tư dẫn đạo, cố gắng khích lệ vẫn tiếp diễn, góp thêm phần tăng trưởng các mức nợ nần địa phương. Thật thế, theo The Global Times, một nhật báo Tàu, tăng thêm giá trị những món nợ không thực hiện nổi bật - outstanding non performing loan , 6 tháng đầu năm 2014, đã vượt qúa giá trị nợ mới không thực hiện suốt cả năm 2013.
Hơn nữa , Tập đã châm thêm vào lịch trình kinh tế của mình với một cảm nghĩ rất ư quốc gia chủ nghĩa , có thể là bài ngọai , thấm ướt lịch trình chánh trị của ông. Các chiến dịch năng nổ chống tham nhũng và chống độc quyền của Tập đã nhắm mục tiêu các tổ hợp đa quốc gia làm các sản phẩm gồm có sửa bột , cung cấp y khoa , dược phẩm và bộ phận ô tô. Tháng 7 năm 2013, thật sự, Ủy Ban Phát Triễn và Cải Cách Quốc Gia ( Tàu ) đã tụ họp đại diện 30 công ty đa quốc gia trên một cố gắng buộc họ công nhận làm sai quấy. Có lúc, Bắc Bình tuồng như muốn cố tình phá hại ngầm các nhà cung cấp hàng hóa và dịch vụ ngọai quốc: Báo chí truyền thông quốc gia kiểm sóat đã chú tâm nhiều vào các sai quấy được cho là xảy ra ở các hảng đa quốc gia, trong khi tương đối lặng thinh về những vấn đề tương tự ở các công ty Tàu.
Cũng như chiến dịch chống tham nhũng của ông, Tập điều tra các công ty ngọai quốc đã nêu lên những câu hỏi về ý định bên dưới điều tra. Trong một tranh cải phổ cập rộng rải ti vi quốc doanh Tàu phát hình, giữa chủ tịch Phòng Thương Mãi Hiệp Hội Âu Châu ở Trung Quốc và một chức quyền của Ủy Ban Phát Triễn và Cải Cách Quốc Gia, chức quyền Âu Châu đã bó buộc đối giá Tàu phải bào chửa những gì khác biệt ở cách chánh phủ Tàu cư xử các công ty ngọai quốc và công ty trong nước . Rồi thì , chức quyền Tàu tuồng như nhượng bộ , nói rằng thể thức chống độc quyền của Tàu là “một thể thức có đặc điểm Tàu” .
Hứa hẹn trước đó về sửa chửa lớn của Tập như thế vẫn chưa thực hiện. Ở một sổ điểm dày 31 trang về cải cách kinh tế Tàu , Ủy Ban Doanh Nghiệp Hoa Kỳ - Trung Quốc xuất bản tháng 7 năm 2014, chứa hàng tá mệnh lệnh không hòan tất. Hình như chỉ 3 sáng kiến của chánh sách Tập là đã thành công : rút ngắn thời gian các doanh nghiệp mới đăng ký, giúp các tổ hợp đa quốc gia( đa phương) dùng tiền tệ Tàu nới rộng nghiệp vụ, và cải cách hệ thống hộ khẩu. Tuy nhiên, giải quyết hăng hái những cải cách sâu đậm hơn có thể đòi hỏi một cú sóc mạnh hệ thống, tỉ như sụp đổ thị trường bất động sản . Đến nay có lẽ chính Tập là thù địch tệ hại nhất cho mình: kêu gọi chủ trì thị trường không sánh ngang được ham muốn của ông giữ lại kiểm sóat kinh tế .
Thức tỉnh sư tử
Cố gắng tập biến đổi chánh trị và kinh tế nội địa đã sánh ngang hàng những di chuyễn bi kịch tính thiết lập Trung Quốc thành một cường quốc tòan cầu. Cội rễ chánh sách ngọai giao Tập, tuy nhiên, đã có trước khi ông làm tổng thống. Lảnh đạo Tàu đã khởi sự bàn cải công cọng Trung Quốc bừng lên nhưthể là một cường quốc thế giới vao lúc khủng hoảng tài chánh tòan cầu năm 2008 bắt đầu, khi nhidều nhà phân tích Tàu biện cứ là Hoa Kỳ đã khởi sự suy thóai không tránh nổi, nhường chỗ cho Trung Quốc ở chóp bu tôn ti trật tự tòan cầu . Ở một diễn thuyết tại Paris tháng 3 năm 2014, Tập nhắc lại trầm ngâm của Nã Phá Luân - Napoleon về Trung Quốc : Trung Quốc là một sư tử đang ngủ và khi nó thức tỉnh thế giới sẽ rung chuyễn. Tập làm yên tỉnh cử tọa rằng sư tử Tàu đã thức dậy , nhưng là một sư tử hòa bình, dễ thương và văn minh. Tuy nhiên, vài hành động của Tập trái ngược các từ ngữ thoa dịu. Ông đã thay thế thần trú xưa cũ mấy chục năm qua của cựu lảnh tụ Tàu Đặng Tiểu Bình- “ che dấu sáng chói ,ôm ấp bóng tối “- với một chánh sách ngọai giao rộng lớn hơn và cứng chắc hơn.
Đối với Tập , mọi đường đều dẫn tới Bắc Bình, nói bóng gió hay nói thẳng thừng. Ông đã làm sống lại ý niệm xưa cũ Con Đường Tơ Lụa-Silk Road, nối Đế Quốc Tàu với Trung Á, Trung Đông và Âu Châu, bằng cách đề nghị một mạng lưới rộng lớn đường xe lữa, , ống dãn dầu , xa lộ và kinh theo mép hình dáng con đường cũ. Tập hy vọng là các ngân hàng - công ty Tàu tài trợ và xây cất hạ tầng cơ sở này, sẽ giúp cho thương mãi nhiều hơn giữa Trung Quốc và thế giới còn lại. Trung Quốc cũng nghĩ tới xây dựng môt đường xe lữa cao tốc liên lục địa , dài chừng 8100 dặm Anh ( hơn 13 000 km ) , sẽ nối Trung Quốc đến Canada, Nga và Hoa Kỳ xuyên qua eo biển Bering Strait. Ngay Bắc Cực đã thành sân sau của Trung Quốc: các học giả Tàu mô tả Trung Quốc là quốc gia “ Gần Bắc Cực”.
Song song hạ tầng cơ sở mới, Tập cũng muốn thiết lập những cơ chế mới ủng hộ vị thế Trung Quốc như thể là một lảnh đạo vùng và tòan cầu . Ông đã giúp tạo dựng một ngân hàng phát triễn mới do các quốc gia BRICS ( Brasil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi ) họat động, hầu thách thức địa vị thứ nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc Tế và Ngân Hàng Thế giới. Ông đã tiến mau việc thiết lập Ngân Hàng Đầu tư Hạ Tầng Cơ Sở Á Châu, có cơ giúp Trung Quốc trở thành nhà tài chánh dẫn đạo cho phát triễn vùng. Hai cố gắng này ra dấu hiệu Tập ước mong lợi dụng những băn khoăn, thắc mắc với Hoa Kỳ thiếu thiện chí để các tổ chức kinh tế quốc tế, đại diện nhiều hơn cho các quốc gia đang mở mang.
Tập cũng đề nghị những sáng kiến mới cho vùng. Cọng thêm vào Tổ chức Hợp Tác Thượng Hải, một cơ chế an ninh Tàu dẫn đạo gồm Nga và 4 nước Trung Á, Tập muốn xây dựng một cơ cấu an ninh Á Châu-Thái Bình Dương mới, đẩy Hoa Kỳ ra ngòai. Nói chuyện ở một hội nghị Tháng 5 năm 2014, Tập nhấn mạnh đến điểm: “hảy để cho dân chúng Á Châu lo toan công việc Á Châu , giải quyết các vấn đề Á Châu, bảo vệ an ninh Á Châu .“
Tập thiên vị một chánh sách cơ bắp lực lưỡng vùng, trở nên rỏ rệt trước khi ông làm tổng thống . Năm 2010, Tập chủ tọa một nhóm dẫn đạo có trách nhiệm làm Chánh sách Nam Hải của Trung Quốc, đã định nghĩa rộng lớn hơn quyền lợi lõi cốt của Trung Quốc, gồm luôn những tuyên bố một lảnh thổ biển rộng lớn hơn ở biển Nam Hải- South China Sea ( tên Việt Nam là Biển Đông ). Kể từ năm đó, ông đã dùng mọi cách, từ hải quân Tàu đến các tàu thuyền đánh cá , cố gắng bảo đảm những tuyên bố này - tuyên bố các quốc gia khác bao quanh biển tranh chấp, phủ nhận . Tháng 5 năm 2014, xung đột giữa Trung Quốc và Việt Nam bùng nổ khi Tổ Hợp Dầu Lữa Quốc Gia Tàu di chuyễn một dàn khoan vào vùng tranh chấp ở biển Nam Hải . Căng thăng vẫn dữ dội mãi cho đến khi Trung Quốc rút dàn khoan, vào giữa tháng 7. Hầu giúp thực thi các tuyên bố về Biển Đông Tàu - East China Sea , Tập đã tuyên cáo “ một vùng xác định không phận” trên một phần biển này, chồng lấn vào những xác định không phận Nhật và Nam Hàn . Ông cũng tuyên bố nhũng điều hòa đánh cá trong vùng . Không một nước láng giềng nào công nhận bất cứ một bước tiến nào là hợp pháp cả thảy. Nhưing Trung Quốc đã vẽ lại bản đồ Trung Quốc làm nổi trên các giấy thông hành - passports Tàu hội nhập những vùng tranh chấp với Ấn Độ cũng như với các nước Đông Nam Á , gây ra một trận mưa giông lữa chánh trị.
Những điều động này bỏ than vào lò cảm tình chủ nghĩa quốc gia trong nước và ở ngọai quốc dấy động tinh thần quốc gia chủ nghĩa không kém hung bạo. Các lảnh tụ mới tinh thần quốc gia tương tự ở Ấn Độ và Nhật Bổn đã tỏ bày quan ngại về những chánh sách của Tập và đã tìm biện pháp nâng cao hình dạng an ninh cho chính quốc gia mình. Thật thế, đầu năm 2014, trong chiến dịch tranh cử chức thủ tướng Ấn, Narenda Modi đã chỉ trích các khuynh hướng bành trướng của Tàu và ông và thủ tướng Nhật Shinzo Abe từ đó đã nâng cấp các nối kết quốc phòng và an ninh xứ sở . Nhiều cố gắng mới an ninh vùng địa phương đang thành hình, gạt bỏ Bắc Bình ( cũng như Hoa Thịnh Đốn) ra ngòai. Chẳng hạn, Ấn Độ đang huấn luyện vài hải quân Đông Nam Á , gồm luôn cả Myanmar và Việt Nam, và nhiều quân sự vùng - gồm Úc, Ấn, Nhật , Phi Luật Tân, Singapore và Nam Hàn- đã dự tính thao diễn quốc phòng chung.
Một phản ứng mạnh mẽ
Đối với Hoa Kỳ cũng như phần lớn thế giới còn lại, thức dậy của Trung Quốc thời Tập gây ra hai phản ứng khác nhau : xúc động một bên về những gì Trung Quốc mạnh hơn và ít tham nhũng hơn, thực hiện được, và bên kia là quan ngại đáng kể về những thách thức một Trung Quốc độc đóan, quân phiệt có thể đặt ra cho trật tự tự do Hoa Kỳ ủng hộ .
Về khía cạnh hửu ích,dự tính Trung Quốc làm Con Đường Tơ Lụa mới xoay quanh ổn định chánh trị Trung Đông; có cơ cung cấp cho Bắc Bình một khích lệ họat động với Hoa Kỳ hầu bản đảm hòa bình cho vùng. Tương tự, các công ty Tàu thích thú tăng thêm khi đầu tư ngọai quốc, có thể giúp Hoa Thịnh Đốn nhiều đòn bẩy hơn, khi Hoa Thịnh Đốn đẩy tới một hiệp ước đầu tư tay đôi cùng Bắc Bình. Hoa Kỳ cũng phải khuyến khích tham Gia Chung sức Xuyên Thái Bình Dương - Trans Pacific Partnership TPP, một thỏa hiệp tự do mậu dịch chánh cho vùng đang thảo luận . Ngay khi Trung Quốc đang thảo luận gia nhập Tổ Chức Thương Mãi Thế Giới - WTO vào thập niên 1990 đã thúc đẩy các nhà cải cách kinh tế Tàu cố tiến thay đổi ở trong nước , thỏa hiệp gia nhập TPP cũng có thể làm như vậy ngày nay.
Hơn nữa, vì Trung Quốc đã đặt cọc đáng kể ở hệ thống quốc tế, Hoa Kỳ cần họat động giữ lại Trung Quốc vào xếp ngăn. Chẳng hạn, Quốc hội Hoa Kỳ phải phê chuẩn những đề nghị thay đổi hệ thống bầu cử nội tâm Quỹ Tiền Tệ Quốc tế, sẽ dành cho Trung Quốc và các nước khác đang mở mang nhiều tiếng nói hơn và như vậy sẽ giảm quyết định Trung Quốc thiết lập những nhóm cạnh tranh .
Trên phương diện thua lỗ, vị thế quân sự quốc gia chủ nghĩa từ chương và khẳng định của Tập, đặt ra một thách thức trực tiếp cho quyền lợi Hoa Kỳ trong vùng và kêu gọi một phản ứng mạnh mẽ . “ Tái cân bằng” hay “trụ chốt - pivot” của Hoa Thịnh đốn cho Á Châu tiêu biểu hơn là đơn giản một đáp ứng về cư xử Trung Quốc khẳng định hơn . Nó cũng phản ảnh nhưng giá trị ngọaigiao gần gủi nhất Hoa Kỳ : tự do trên biển cả, không khí và không gian; tự do thương mãi ; quy tắc luật pháp ; và quyền căn bản con người. Không có một trụ chốt mạnh, nhiệm vụ của Hoa Kỳ như thể là một cường quốc trong vùng sẽ giảm thiểu và Hoa Thịnh Đốn sẽ bị từ chối những lợi lộc tham dự sâu xa hơn với nhiều nền kinh tế năng động nhất thế giới. Cho nên Hoa Kỳ sẽ phải hổ trợchốt trụ bằng một hiện diện quân sự mạnh mẽ ở Á châu - Thái Bình Dương, để ngăn cản hay chống trả xâm lược Tàu ; đạt nhất trí và phê chuẩn TPP, sinh cường những chương trình Hoa Kỳ ủng hộ các cơ chế dân chủ và xã hội dân sự, ở những nơi như Căm Bốt, Mã Lai Á, Myanmar và Việt Nam, những nơi dân chủ mới khai sinh nhưng đang tăng trưởng .
Cùng lúc , Hoa Thịnh Đốn phải nhận thức là Tập có thể không thành công biến đổi Trung Quốc theo chính những phương cách mà ông đã triễn khai. Ông đã hình thành cái nhìn của mình, nhưng các áp lực từ bên trong và ngòai nước Trung Quốc sẽ tạo dáng con đường Trung Quốc tiến tới một cách bất ngờ. Vài quốc gia giàu có hàng hóa đã lẫn tránh họat động với các hảng Trung Quốc, bối rối vì các hảng có thống kê về trách nhiệm xã hội yếu kém, khiến Bắc Bình đã phải thám hiểm những phương cách mới làm doanh nghiệp. Các láng giềng Trung Quốc, báo động vì các khoa trương thanh thế của Bắc Bình, đã bắt đầu thiết lập những liên hệ an ninh mới. Ngay cả những chuyên viên lừng lẫy trong nước như Vương Cát tô -( ? )- Wang Jisi Viện Đại học Bắc Kinh và cựu đại sứ Vũ Giang Minh(? )- Wu Jianmin, cũng đã biểu lộ dè dặt về những chiều hướng chánh sách ngọai giao của Tập .
Cuối cùng, dù có rất ít chánh sách ngoại giao và nội địa của Tập tỏ vẽ hoan hô gặp gở sâu đậm hơn với Hoa Kỳ, Hoa Thịnh Đốn phải cố sức chống lại đóng khung liên hệ với Trung Quốc như thể là một cạnh tranh. Đối xử Trung Quốc như một kẻ cạnh tranh hay thù địch, chỉ nuôi nấng thêm chuyện kể của Tập chống Tây Phương, phá hại ngầm những ai ở Trung Quốc thúc đẩy điềm tĩnh- điều độ và làm rất ít tiến tới cọng tác tay đôi và giảm thiểu cương vị của Hoa Kỳ. Thay vào đó, Tòa Bạch Ốc phải đặc biệt chú tâm đến tiến trào các chánh sách của Tập, lợi dụng những ai có thể cũng cố liên hệ Hoa Kỳ với Trung Quốc và đẫy lui những ai hại ngầm quyền lợi Hoa Kỳ. Chạm mặt bất ổn về tương lai Trung Quốc, các nhà làm chánh sách Hoa Kỳ phải trở nên mềm dẻo, dễ uốn éo và nhanh cân - fleet footed .
( Irvine, Nam Ca Li, Hoa Kỳ ngày 5 tháng11 năm 2014)
